Tijdens het zogenaamde Twaalfjarig Bestand (1609-1621) kreeg Sprang in 1610 zijn eerste predikant, de vermaarde ds. Cornelis Hanecop. Op eerste kerstdag van dat jaar werd het heilig avondmaal gevierd, terwijl een dag later de eerste kerkenraad werd gekozen. Precies 400 jaar later, op tweede kerstdag 2010, herdacht Sprang deze heugelijke gebeurtenis in een bijzondere dienst, waarbij tevens het jubileumboek ”Houd dat gij hebt” werd gepresenteerd.

Het begon overigens niet best met ds. Hanecop, want er was geen pastorie en middelen om er een te bouwen bezat men niet. Bovendien moest het kerkgebouw nodig hersteld worden. De kerk was nog maar twee jaar in protestantse handen, toen er in 1612 een groot gat in de toren ontstond. De roomsen hadden hier wel een verklaring voor: „In de kerk stond een Mariabeeld. Toen de Hervormers binnenkwamen om de heiligenbeelden te verbrijzelen, ontstond er plotseling een gat in den toren, waardoor het beeld wegvluchtte”, zo staat opgetekend in het jubileumboek. Herstelpogingen strandden steeds. Het duurde tot begin twintigste eeuw (1911) voordat het gat (na bijna 300 jaar) definitief was gedicht.

De eeuwen door is er heel wat gebouwd en verbouwd aan het kerkgebouw, kwam er een kerkelijk gebouw voor de jeugd (Jeugdcentrum) en werd een nieuwe pastorie voor de predikant gebouwd. Het Houbenorgel is onlangs ingrijpend gerestaureerd en de orgelkas kreeg de originele kleurstelling terug.

Omdat er in de Sprangse kerk geen orgel was, werd er tot 1807 –bijna twee eeuwen – a capella gezongen. Dit gebeurde onder leiding van de koster, die tevens voorzanger was. Men zong toen de berijming van Petrus Datheen. Vanaf 1774 werden er in Sprang voor het eerst „de nieuwe berijmde Psalmen” van 1773 gezongen. Opmerkelijk is dat Sprang besloot om op last van de hervormde synode de Evangelische Gezangen te gaan zingen in de eredienst, terwijl dit besluit op veel plaatsen in het land op weerstand stuitte. In 1807 gaf ds. J. J. le Roy voor de preek Gezang 1 op, als tussenzang Gezang 47 en na de dienst Gezang 50. Vandaag wordt niet meer uit deze liedbundel gezongen, maar prijken er naast de psalmen wel weer gezangen op het bord.

Overigens neemt Sprang niet voetstoots alles wat van hogerhand komt aan. De kerkorde van 1951, die vandaag soms nog geroemd wordt, werd in Sprang verguisd. „De nieuwe kerkorde van 1951 veroorzaakte veel deining.” Er waren tegenstanders, maar uiteindelijk werd de kerkorde toch ingevoerd.

De tijden veranderen en de mensen veranderen mee. Veel passeert de revue in dit helder en met passie geschreven herdenkingsboek, dat met tal van illustraties is verfraaid. Verleden, heden en toekomst gaan hand in hand. De (lokale) geschiedenis van de gemeente komt ruimschoots aan bod, naast aandacht voor de verenigingen en voor bijzondere aspecten van het gemeenteleven, tot en met de stoffelijke goederen van de kerkelijke gemeente toe.

Veel roept herkenning en emotie op. Predikanten en kerkenraden komen voorbij, gemeenteleden en leidinggevenden. Geslachten van weleer. Soms is er een hunkering naar een verleden, dat nooit verleden lijkt te zijn geweest omdat het heden niet veel anders is. In het boek staat te lezen: „Veel is veranderd, maar het Woord bleef!”

„Houd dat gij hebt, opdat niemand uw kroon neme”, zo spreekt de Heere Jezus in de brief aan de gemeente van Filadelfia (Openb. 3:11). De woorden keren terug in het kerkzegel van de hervormde gemeente van Sprang. En deze woorden zijn mijn bedewens voor deze gemeente, waarin ik geboren en getogen ben. God bouwt van geslacht tot geslacht Zijn gemeente door het Woord tot Zijn lof en eer.

Houd dat gij hebt. 400 jaar Hervormd Sprang, Henri Bogers, Jan Quirijns, Hendrik Jan Schalkwijk, Jacob Uijl en Teun Vos;

uitg. Commissie 400 jaar Hervormd Sprang i.s.m. Barlandus boekproducties, Sprang, 2010; ISBN 978 90 9025 910 9; 304 blz.; € 29,95; te bestellen bij teun.vos@home.nl en j.k.quirijns@hervormd-sprang.nl.