Met wat voor man gaat onze 23-jarige Charlotte in zee? De ouders van de jonge vrouw maken zich grote zorgen over de partnerkeuze van hun dochter. Wat heeft haar vriend, de 35-jarige Koerd Adil Kaya, op zijn kerfstok?

Het is een Zwolse rechter, buurman en kennis van Charlottes bezorgde ouders die licht in de duisternis schept. Via een officier van justitie in Zwolle krijgt hij het strafblad van de Koerd boven water. De rechter beschikt ook, aldus De Telegraaf zaterdag, over actuele politie-informatie over Adil Kaya. Hij wordt omschreven als „vuurgevaarlijk en een zware jongen.” De Koerd is drie keer veroordeeld tot in totaal negen jaar cel, meldt Crimesite. De crimineel zegt op de site dat de zorgen van Charlottes ouders voortkomen uit „puur racisme.” Zelf kiest Charlotte, zwanger van Adil, partij voor haar vriend.

De rechter brieft vertrouwelijke informatie over de Koerd door aan de verontruste ouders van Charlotte. Ze krijgen op het hart gebonden de mail te wissen en hun bron niet prijs te geven.

De poppen zijn aan het dansen als aan het licht komt dat de Zwolse rechter uit de school heeft geklapt. De lekkende magistraat, verdacht van schending van het ambtsgeheim, wordt op non-actief gesteld. De rijksrecherche onderzoekt de zaak. Ook de officier van justitie die de geheime informatie doorspeelde aan de rechter heeft zijn werk voorlopig moeten neerleggen. Verder ligt een rechercheur van de afdeling mensenhandel bij de Haagse politie onder vuur. Hij zou op een onprofessionele manier met Charlottes ouders hebben gemaild over de Koerd.

Hoe het gedrag van de lekkende magistraten te beoordelen?

De Amsterdamse advocaat mr. Richard Korver, voorzitter van het Landelijk Advocaten Netwerk Zedenslachtoffers, tilt zwaar aan de misstap van de rechter. „Het is volstrekt logisch dat de Zwolse rechtbank hier consequenties aan verbindt. Als een politieman zoiets doet, raakt hij zijn baan kwijt. Zeker rechters en officieren van justitie moeten zich aan de wet houden. Een rechter heeft immers allerlei privileges, is voor het leven benoemd en kan niet zomaar worden ontslagen.”

Is het wellicht te begrijpen dat de rechter zijn bezorgde buren een handje helpt? „Laten die ouders hun gezonde verstand gebruiken en zelf in gesprek gaan met de partner van hun dochter. Ik kan me voorstellen dat een rechter aandrang voelt om in zo’n situatie iemands strafblad door te spelen. Maar hij behoort daar weerstand aan te bieden. Schending van het ambtsgeheim is een ernstig misdrijf. Alleen als er levens gered zouden kunnen worden, mag je dat ambtsgeheim schenden.”

In principe is iemands strafblad nooit openbaar, benadrukt Korver. Op zo’n strafblad staan niet alleen veroordelingen, maar ook bijvoorbeeld transacties met het openbaar ministerie, zoals een boete voor een snelheidsovertreding van meer dan 30 kilometer per uur. Anders ligt het met veroordelingen. „Als je naar een bepaalde rechtbank stapt en je vraagt specifiek om de veroordeling van zeg maar Piet Jansen, geboren op 10 februari 1968, dan krijg je dat vonnis.”

Dat iemands strafblad geheim blijft, juicht Korver toe. „Als je in dit land je straf hebt uitgezeten, begin je in principe weer met een schone lei. Ons systeem is niet gebaseerd op het adagium ”eens een dief, altijd een dief”. Stel je voor dat je ooit als puber een Mars hebt gestolen. Of stel je voor dat een dierbare is overleden. Terwijl je normaal nooit met drank op achter het stuur kruipt, ga je nu na het drinken van drie whisky’s de weg op. Je veroorzaakt een aanrijding, waarbij iemand overlijdt. Op je strafblad staat dood door schuld. Je wilt toch niet dat een toekomstig werkgever zo’n strafblad onder ogen krijgt?”

Korver wijst erop dat werkgevers via een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) kunnen achterhalen of een (toekomstige) werknemer strafbare feiten heeft gepleegd.

Zo’n VOG komt bijvoorbeeld in beeld bij mensen die al dan niet op vrijwillige basis met kinderen werken en is zelfs verplicht voor onder meer docenten en taxichauffeurs. Een werkgever, organisatie of instantie kan iemand verplichten een VOG te overleggen.

Ook de Tilburgse hoogleraar strafrecht prof. mr. Theo de Roos vindt dat het gedrag van de Zwolse rechter niet door de beugel kan. „Dit is een heel onverstandige actie, al kan ik me die wel voorstellen. Rechters en officieren van justitie zijn net mensen. Toch moeten ze zich aan de codes houden. De kern van het ambtsgeheim is dat je op integere wijze met gevoelige informatie omgaat en die alleen gebruikt voor een toegestaan doel. Het tast de integriteit van de rechtshandhaving aan als er informatie op straat belandt die niet voor de openbaarheid is bestemd.”

Ook De Roos vindt dat een magistraat alleen geheime informatie mag doorspelen als er sprake is van een „levensbedreigende situatie.” „Maar dan moet je de politie waarschuwen en niet je vrienden.”

De strafrechtgeleerde ziet niets in meer mogelijkheden om iemands strafblad boven water te krijgen. „Daar ben ik heel huiverig voor. Dan zitten we op een hellend vlak. De mogelijkheden rond een Verklaring Omtrent het Gedrag vind ik al erg ver gaan. Het wordt voor ex-gedetineerden op deze manier lastig om in de maatschappij terug te keren. Verder geldt dat strafzaken in principe openbaar zijn. Op een zitting kun je al veel te weten komen. Bovendien hebben slachtoffers en benadeelde partijen sinds kort recht op informatie uit het dossier.”

Hoewel Jack Keijzer van het Burgercomité tegen Onrecht het lekken van de Zwolse magistraat afkeurt, vindt hij het „volkomen begrijpelijk” dat de verontruste ouders via een bevriende rechter wilden weten wat voor vlees ze in de kuip hadden. „Het lijkt me dat de vriend van hun dochter niet uit zichzelf zal zeggen wat er op zijn strafblad staat.”

Keijzer pleit ervoor dat mensen zoals de ouders van Charlotte „op een eerlijke manier” aan iemands strafblad kunnen komen. „Het is niet de bedoeling dat Jan en alleman elk strafblad kan inzien. Anders is het hek van de dam. Maar mensen die duidelijk kunnen aantonen dat ze een redelijk belang hebben bij inzage in iemands strafblad, zouden daar de mogelijkheid voor moeten krijgen. Bijvoorbeeld het strafblad van de laatste tien jaar. Bouw dan wel drempels in. Laat zo’n traject bijvoorbeeld via de gemeente lopen.”

Rechters in opspraak

Het is tamelijk uitzonderlijk dat magistraten in opspraak zijn vanwege schending van het ambtsgeheim, waarop een maximale celstraf van een jaar staat.

Bekend voorbeeld van de afgelopen jaren is Wicher Wedzinga, voormalig raadsheer bij het gerechtshof in Leeuwarden.

Wedzinga klapte uit de school over de geheime beraadslagingen met collega-rechters in een strafzaak. Uiteindelijk werd Wedzinga veroordeeld tot een taakstraf van 200 uur, waarvan de helft voorwaardelijk, en een boete van 2500 euro. Hij was daarmee de eerste (oud-)rechter in Nederland die veroordeeld is vanwege schending van het ambtsgeheim.

Wedzinga trad terug toen hij in 2006 in opspraak kwam wegens poging tot zware mishanddeling en poging tot doodslag op zijn ex-vriendin. Hij is veroordeeld voor tweevoudige mishandeling.

In 2009 ging Hans Westenberg, vicepresident van de rechtbank in Den Haag, met vervroegd pensioen. Dat gebeurde nadat het gerechtshof in Den Haag bewezen achtte dat Westenberg telefonisch contact zocht met advocaten in de Chipsholzaak, een zaak die hij onder zich had.

Soms liggen rechters om andere redenen onder vuur. Zo is de voormalige Maastrichtse rechter Fokke F. in 2008 in hoger beroep veroordeeld voor het bezit van kinderporno.