Het is winter. Langs de oever van het Poyangmeer stappen witte reigers door het water. Met hun lange snavels vissen ze naar garnalen en waterdiertjes. In oktober zijn ze samen met kraanvogels, ganzen, zwanen en honderden andere trekvogelsoorten uit onder andere Siberië en Australië gearriveerd om tot en met maart in de voedselrijke rivierdelta van Centraal-China te overwinteren.

Het Poyangmeer ziet eruit als de Waddenzee bij eb: 70 procent van het meer is drooggevallen. Alleen duurt laagwater hier de hele winter, waardoor het gras de tijd heeft om de klei- en zandbanken te begroeien. „Het waterpeil wordt bepaald door het regenseizoen”, legt Yu Jin (18) uit. Ze studeert milieugeografie aan de universiteit van Nanchang. Toen ze afgelopen zomer voor het eerst over het Poyangmeer uitkeek, gaf dat een totaal ander uitzicht. „Het was één grote watervlakte.”

Het Poyangwetland is het grootste zoetwatermeer in China met ’s zomers een oppervlakte van 4000 vierkante kilometer. Het meer maakt deel uit van de rivierdelta van de Jangtse en heeft grillige kustlijnen en een bewoond eiland, dat bij laagwater in de winter ook per auto bereikbaar is. De interactie tussen land en water vindt Yu Jin het mooiste van het wetland. „Wetlands zijn als de nieren van de aarde: ze hebben een zuiverende werking op het water. Ik wil graag ontdekken hoe het watersysteem werkt en hoe mensen daar op een duurzame manier gebruik van kunnen maken. Dat hoort bij mijn studie milieugeografie.”

Dit studiejaar mag Yu Jin haar passie voor het Poyangwetland uitdragen. Samen met 29 andere leden van haar studentenvereniging is ze gekozen tot wetlandambassadeur. Yu Jin: „Het is onze taak om boeren, vissers, schoolkinderen en toeristen te vertellen over de waarde van het wetland.” Het wetland is niet alleen de thuishaven van veel vogel- en vissoorten. Voor de omliggende steden en dorpen vormt het de motor van de economie. Het watergebied is een bron voor drinkwater, visserij, zandwinning, landbouwgrond en grasland. Voor de scheepvaart is het een belangrijke doorgangsroute.

Net als de andere wetlands op de wereld wordt het Poyangmeer uitgeput door de intensieve menselijke activiteiten. „De wetlandambassadeurs spelen een cruciale rol in communicatie en educatie”, vertelt Baoyu Wei van de Chinese afdeling van het Wereld Natuur Fonds (WNF). „Het zijn vrijwilligers voor ons. Elk jaar trainen we 300 studenten verdeeld over 15 universiteiten. Voor het Poyangmeer hebben we jaarlijks dertig ambassadeurs, zoals Yu Jin. De andere ambassadeurs werken voor andere regio’s in de Jangtsedelta.”

Toen Baoyu Wei tien jaar geleden met het project begon, wisten de meeste mensen niets van wetlands af. „Mede dankzij de inzet van de wetlandambassadeurs is het wetland nu populair. Het is onze communicatiecampagne met de grootste impact.” Met betrokkenen en ambtenaren zoekt Baoyu naar meer duurzame oplossingen. Het resultaat is dat er ’s winters minder koeien in het wetland grazen, vissers niet meer in de vogelreservaten vissen en ook de vogeljacht is gestopt.

Hoewel het WNF al mooie resultaten heeft geboekt, is er nog een lange weg te gaan. Watervervuiling, overbevissing en overbegrazing zijn complexe problemen die alleen met alternatieve inkomstenbronnen kunnen worden opgelost. De volgende stappen van het WNF zijn dan ook het stimuleren van ecotoerisme en duurzame visserij. Baoyu: „Afgelopen herfst hebben wij trainingen georganiseerd voor lokale vissers. Ze hebben onder andere geleerd hoe je met grotere mazen alleen de volgroeide exemplaren vangt en de kleine visjes met rust laat. Het WNF zal de ecovis, zoals wij het noemen, promoten zodat de vissers er een betere prijs voor kunnen krijgen. Op de lokale markt is er vraag naar duurzaam geproduceerd voedsel.”

Yu Jin is gemotiveerd om haar steentje bij te dragen. „Ik voel me verbonden met het Poyangmeer. Het is een soort persoon voor mij, het voelt alsof ik een nieuwe vriendin heb ontmoet. Sinds mensenheugenis is het meer belangrijk voor mensen en dieren. Ik vind het fijn dat ik wat terug kan doen. Misschien wil ik wel in de buurt van het wetland gaan werken. Het concept van milieubescherming heb ik in mijn hart gesloten.”

Wereld Wetlands Dag

Wetlands zijn waterrijke gebieden waarvan de diepte bij eb niet meer is dan 6 meter. Deze definitie is afkomstig uit het Wetlandsverdrag, oftewel het Verdrag van Ramsar, dat dinsdag zijn veertigste verjaardag vierde. De 160 landen die het verdrag hebben ondertekend, dragen de morele verantwoordelijkheid om hun gebieden te beschermen. China heeft 37 wetlands (3,2 miljoen hectare) op de Ramsarlijst staan, waaronder het Poyangzoetwatergebied. Nederland heeft 49 gebieden (800.000 hectare) op de lijst staan, zoals de Waddenzee, de Zeeuwse wateren en het IJsselmeer.

www.ramsar.org