Over de vraag of het Egyptische regime een zegen voor het land is geweest, hoeft weinig twijfel te bestaan. Dertig jaar lang voerden corruptie, nepotisme en onderdrukking de boventoon. Grootschalige werkloosheid, gierende inflatie en groeiende onvrede onder de bevolking waren het gevolg.

De Egyptenaren zijn het zat, en eisen het vertrek van de regering. In een ongekende ontlading van jarenlang opgebouwde spanningen in de Arabische wereld is Egypte het jongste bewijs dat vermeende strategische zekerheden binnen korte tijd achterhaald kunnen zijn.

De aftocht van een autocratisch regime hoeft normaal gesproken weinig mensen te bedroeven. Mubarak belichaamde echter niet alleen decennialang despotisme, maar vormde tegelijkertijd de centrale figuur in de relatie tussen westerse staten en de Arabische wereld. Bovendien was hij de enige Arabische leider die Israël vertrouwde.

Niet voor niets ontving Caïro de afgelopen tientallen jaren miljarden dollars aan Amerikaanse hulp. Dat zorgde er onder andere voor dat Egypte over hypermodern wapentuig beschikt. Israël maakt zich terecht zorgen dat die militaire macht met het vertrek van Mubarak in verkeerde handen valt.

Op de korte termijn hoeft het Westen zich nog niet al te veel zorgen over Egypte te maken. Voormalig chef van het Atoombureau Mohammed al-Baradei lijkt op dit moment de man met de beste papieren om Mubarak op te volgen. Zijn plotselinge terugkeer naar zijn vaderland in deze tijd van crisis mag dan opportunistisch zijn, het land heeft een leider van dit formaat nu wel nodig.

Het probleem is dat er op enig moment wél verkiezingen in Egypte zullen moeten worden georganiseerd. In het stemhokje zal niet alleen de stem van de westers georiënteerde, hoogopgeleide inwoner van Caïro klinken. Maar ook de wil van tientallen miljoenen plattelandsbewoners die sinds jaar en dag onder erbarmelijke omstandigheden het hoofd boven water proberen te houden.

De kans is groot dat een aanzienlijk deel van hen voor de jarenlang onderdrukte fundamentalistische moslimbroederschap zal kiezen. Afgezien van de NDP-partij van Mubarak is de broederschap de enige goed georganiseerde politieke factor van belang in Egypte.

Zij biedt bovendien een inhoudelijk –zij het verwerpelijk– alternatief voor de holle westerse cultuur die jarenlang dictaturen in de Arabische wereld in stand hield. De Israëlische krant Ha’aretz vatte het meest pessimistische scenario vanmorgen samen: „Radicale, politieke religie zal het Midden-Oosten de komende decennia vormgeven.”