Wikileaks: Beatrix sprak met VS-ambassadeur over Afghanistan
DEN HAAG – Koningin Beatrix heeft in augustus 2009 met de nieuwe Amerikaanse ambassadeur in Den Haag, Fay Hartog Levin, gesproken over de Nederlandse missie in Uruzgan. Dat blijkt volgens NRC Handelsblad en RTL Nieuws uit een van de cables (ambtsberichten) van de Amerikaanse ambassade die ze hebben ingezien.
Volgens de cable zou de koningin tegenover de ambassadeur over een verlenging van de missie in Afghanistan gezegd hebben: „Het zal moeilijk zijn”. Volgens de cable zou ze hebben aangegeven dat een verlenging wel moest gebeuren.
NRC citeert de cable als volgt: „Koningin Beatrix gaf tegenover de ambassadeur, tijdens de plechtigheid van het aanbieden van haar geloofsbrieven op 19 augustus, als commentaar dat het vinden van een manier om verder te komen inzake Afghanistan ‘moeilijk zou zijn’, maar het moet gebeuren.” De laatste vier woorden, die de politieke opinie van de koningin uitdrukten, hebben de Amerikanen dus niet letterlijk geciteerd. Het is hun interpretatie, aldus de NRC.
In het ambtsbericht wordt daarna gesteld: „Het ziet er naar uit dat het politieke leiderschap in het land het daarmee eens is. Van andere kabinetsleden, onder wie minister van Buitenlandse Zaken Verhagen, hadden we gehoord dat Bos en de PvdA waarschijnlijk zouden instemmen met het verlengen van de Nederlandse missie in Afghanistan na 2010.”
In werkelijkheid lag een eventuele verlenging van de missie in Afghanistan toen al heel gevoelig in het kabinet van CDA, PvdA en ChristenUnie. Enkele maanden later, in februari 2010, viel het kabinet over de ruzie tussen CDA en PvdA over dit dossier.
PvdA-leider en vicepremier Wouter Bos was in de zomer van 2009 het enige kabinetslid dat tegen een verlenging van de Nederlandse missie in Uruzgan was. Dat concludeerde de Amerikaanse ambassade in Den Haag in een ambtsbericht op 13 juli 2009.
Volgens de Amerikanen waren andere PvdA’ers, zoals het Tweede Kamerlid Angelien Eijsink, wel voor een verlenging van de missie. In een ambtsbericht van 25 augustus dat jaar staat dat Bos de nieuwe Amerikaanse ambassadeur Fay Hartog Leving had gezegd dat hij wel kon instemmen met een langer verblijf in Afghanistan, maar niet in de provincie Uruzgan.
De ambassadeur betoogde dat het logischer zou zijn om in Uruzgan te blijven, gezien de goede contacten met lokale leiders. Bos gaf dat toe, maar stelde dat verlenging in Uruzgan een stap te ver zou zijn voor zijn partij.
De Rijksvoorlichtingsdienst liet in een reactie weten dat de inhoud van het ambtsbericht voor rekening komt van de opsteller. „Wij gaan nooit in op wat tijdens vertrouwelijke gesprekken al dan niet aan de orde is geweest. Dit geldt ook voor de door de ambassadeur gegeven interpretatie van de uitspraken van Hare Majesteit de Koningin. Los hiervan kan worden opgemerkt dat het toenmalige regeringsbeleid uitging van voortgaande betrokkenheid van Nederland bij Afghanistan, onder andere vanwege langjarige toezeggingen op het gebied van ontwikkelingssamenwerking.”
PVV-leider Geert Wilders vindt dat koningin Beatrix zich niet moet bemoeien met de vraag of er wel of geen missie in Afghanistan moet komen. „Als het waar is dat ze dat wel gedaan heeft, dan is dat ongepast”, stelde Wilders vrijdag.
Premier Mark Rutte wilde vrijdag nog niet ingaan op de ambtsberichten van de Amerikaanse ambassade die RTL Nieuws en NRC Handelsblad vrijdag naar buiten brachten. Rutte had vlak voor zijn wekelijkse persconferentie alleen nog even de NRC kunnen inkijken, maar wist nog niet precies wat er verder uit kwam.
Ook gaf Rutte geen commentaar op het bericht dat koningin Beatrix zich heeft uitgesproken over de vorige missie in Afghanistan tegenover de Amerikaanse ambassadeur in Nederland. Er worden volgens Rutte nooit mededelingen gedaan over uitspraken van de vorstin. Het feit dat iets is uitgelekt, of het nu klopt of niet, is geen reden om erop te reageren, zei de premier.