Een christen gelooft dat zijn gebed gehoord wordt door God. Voor hem of haar is bidden niet een zeker ritueel dat een mens tot innerlijke rust moet brengen. Ook niet een moment om zich te bezinnen. Nee, bidden is dat je aan God dingen voorlegt, die Hij ook verneemt en waarop Hij allerlei hulp en zegen aan je geeft.

Anderen betwijfelen dat zoiets echt gebeurt. Zij stellen dat je zonder bidden ook de dingen zou hebben gekregen waarvan je meende dat ze een verhoring op het gebed waren. Men wijst dan bijvoorbeeld op mensen die zonder bidden van een ziekte genezen en mensen die met bidden genezen. Is dat niet genoeg reden om te twijfelen of bidden wel helpt?

Dit is een zeer belangrijk punt. Want het betreft de vraag of de relatie van God tot ons mensen echt is. Is er een werkelijk contact vanaf de aarde met de hemel, waarbij God een mens toestaat verzoeken bij Hem neer te leggen, waarop Hij ook daadwerkelijk reageert? Of is bidden slechts een godsdienstige gewoonte die de bidder wel rust en vrede geeft, maar tegelijk niet aankomt bij God en dus ook bij Hem geen gehoor vindt?

Geen absolute belofte

Sommigen hebben voorgesteld om wetenschappelijk te onderzoeken of bidden helpt. Dat zou dan kunnen door een representatieve, niet al te kleine groep samen te stellen die bestaat uit bidders en niet-bidders. Hoe was het probleem van de bidders voordat er gebeden werd, en hoe daarna? En dat in vergelijking met iemand in een zelfde situatie die gedurende die periode helemaal niet bidt. Bekeken zou moeten worden of er dan enig verschil in uitkomst is aan te geven. Op grond daarvan zou je dan kunnen concluderen dat bidden helpt of juist niet.

Aan een dergelijk onderzoek zitten nogal wat kanten die de betrouwbaarheid en de wetenschappelijkheid ervan in twijfel trekken. Om te beginnen is het al heel moeilijk om vast te stellen of twee situaties werkelijk hetzelfde zijn. Is de nood gelijk? Zijn de mensen die eronder lijden wel gelijk (is hun gestel even sterk bijvoorbeeld)?

Maar er zit nog een tweede moeilijkheid in. Namelijk dat God Zelf nergens belooft om elke bidder te verhoren. Als het volk van God zondig leeft en huichelachtig is, dan verklaart God hun gebeden af te wijzen. Zo lezen we dat God zegt: „En wanneer u uw handen uitspreidt, verberg Ik mijn ogen voor u; ook wanneer u uw gebed vermeerdert, luister Ik niet” (Jes. 1:15). En de apostel Petrus verklaart dat wanneer een man zijn vrouw onrechtvaardig behandelt, God zijn gebeden niet meer wil horen (1 Petrus 3:7). Dus dan bidt iemand wel, maar krijgt hij niet wat hij vraagt. Niet omdat God nooit verhoort, maar omdat die betreffende persoon niet naar God hoort. Als bij een onderzoek een dergelijk iemand meedoet aan de score, dan helpt hij mee om de indruk te wekken dat God niet hoort, terwijl hij alleen maar zichzelf verwijten moet maken.

Doorn in het vlees

Vervolgens is er nog een punt: in de Bijbel leren we dat God ook zegen geeft aan mensen die niets van Hem moeten weten en dus ook niet bidden. Jezus zegt dat God de zon doet schijnen over goeden en bozen (Matth. 5:45). En Paulus vertelt aan heidenen dat God hun regen, vruchtbare tijden, voedsel en vreugde heeft gegeven (Hand. 14:17). Dus God kan een huichelachtige bidder geen verhoring geven, en Hij kan een heidense niet-bidder wel zegen geven!

Alsof het probleem nog niet kanten genoeg heeft: in de Bijbel krijgen we ook de indruk dat God juist Zijn geliefde kinderen soms geen verhoring op hun gebed geeft. Denk aan de Heere Jezus Zelf, Die in Gethsémané bad: „Laat deze drinkbeker aan mij voorbijgaan” (Matth. 26:39). Maar Hij moest de drinkbeker van het lijden toch drinken. Denk ook aan Paulus, die bad of de doorn uit zijn vlees mocht worden weggenomen. Maar God zei: Nee, „Mijn genade is u genoeg. Want Mijn kracht wordt in zwakheid volbracht” (2 Kor. 12:9).

Aan de andere kant krijgt een beginnend gelovige soms wonderlijke gebedsverhoringen, die kennelijk mede gegeven worden om zijn geloof aanzienlijk te versterken. Zo iemand raakt overtuigd van de macht en de trouw van God en leert het daarmee te wagen. Terwijl aan de andere kant een groot gelovige soms geen verhoring krijgt. Ook dat blijkt een heiligende uitwerking te hebben. Want juist door niet te krijgen wat je vraagt, word je geroepen om je des te meer in vertrouwen over te geven aan God. Vertrouwen dat Hij het beste met je voorheeft, ook als je wens niet vervuld wordt.

Automaat

Maar er is nog een punt dat een wetenschappelijk onderzoek naar het effect van bidden zo moeilijk maakt: als God echt leeft, mogen we verwachten dat Hij juist niet altijd geeft wat we vragen. Alleen van een automaat of een computer verwachten we altijd eruit te krijgen wat we erin stoppen. Maar bij iemand die leeft is dat niet zo. Een kind dat iets vraagt aan zijn vader, verwacht niet altijd ja te horen. Geregeld verwacht hij juist nee. En het is soms een grote verrassing als vader toch ja zegt.

Een leerling verwacht niet altijd van de meester een repetitie met een 10 terug te krijgen. Als de meester zijn repetitie serieus bekijkt, zal die ook geregeld eens streep ergens doorheen zetten en zal het cijfer lager uitpakken. Juist dat getuigt van een betrokken en levende meester. Van zijn computerspel verwacht een kind wel dat het altijd hetzelfde gaat, en dat de game altijd verloopt zoals hij hem bestuurt. Maar juist een echt levend iemand zegt niet altijd ja. Als daarom God leeft, mogen we verwachten dat gebeden regelmatig niet verhoord worden. Als God leeft, zal Hij kijken of een verzoek passend en goed is. Goed voor jezelf, voor Gods eer, voor anderen.

Dat onderzoek naar de effectiviteit van het gebed zal dus niet meevallen. Het zal waarschijnlijk niets worden. Het opmerkelijke is wel dat menig christen de ervaring heeft: soms krijg je wonderlijke en zeer opmerkelijke verhoringen op je gebed. Het kan je diep ontroeren dat God zo kennelijk naar je hoort. Maar tegelijk heb je ook meer dan eens de ervaring dat God niet geeft wat je vroeg. En laten die twee samen nu precies heenwijzen naar een God Die leeft en hoort!

Dr. P. F. Bouter, hervormd predikant te Bodegraven. Heeft u een vraag voor deze rubriek of wilt u reageren? weerwoord@refdag.nl