Preken achter de gevangenispoort

Zijn werkkamer ligt achter verschillende dikke deuren; in het hart van de gevangenis. Hier voelt hij zich in zijn element. Hier voert hij vele gesprekken met de gevangenen. „Dit werk heeft mij altijd getrokken. Ook als gemeentepredikant in Zegveld en Lunteren vormden juist de randkerkelijken voor mij een uitdaging.”

Het werk in de gevangenis kwam op zijn pad toen hij na een begrafenis van een gemeentelid werd aangesproken door hulpverleners van een psychiatrische inrichting. „Zij zeiden: U bent iemand voor het pastoraat in een instelling of gevangenis. Dat gaf de laatste zet.”

Na een sollicitatie werd hij in 1997 predikant in de gevangenis in Zwolle. „Ik begon met veel schroom.”

Toch gelooft ds. Stevens dat hij in de gevangenis „pas écht predikant is geworden. Je hebt hier te maken met mensen uit de goot van de samenleving. Zij hoeven hun stand niet meer op te houden. Ze zijn onbevangen. Je komt sneller tot de kern; vaak makkelijker dan bij trouwe kerkgangers.”

Lang niet in elk gesprek dat de predikant met een gevangene voert, komt het Evangelie aan bod. „Er zit ook een diaconale kant aan dit werk. Ik vraag soms: „Heb je een goede advocaat?” Zo niet, dan help ik ze zoeken. Onlangs heb ik een meisje uit de vrouwenvleugel aan kleding geholpen. Zij was vanuit het warme Caraïbisch gebied in een T-shirt naar Schiphol gevlogen en daar opgepakt. Meer kleren dan die zij aanhad, had zij niet. Toen heb ik kleren geregeld. Dat is dankbaar werk. En zo’n meid heeft heel goed door dat ze het van de dominee krijgt. Dat kan het ijs breken.”

Deze praktische hulp aan gevangenen heeft een positief effect op de rust in de gevangenis, concludeert de gevangenisleiding samen met ds. Stevens „Daardoor heb ik veel krediet weten op te bouwen. Ze zien in dat dit belangrijk werk is.”

Het liefst van alles preekt hij voor de gevangenen. „Daar ligt mijn hart. Vertellen over die ene Naam: Christus; en dat alles buiten Hem geen waarde heeft.”

Op zaterdagmorgen preekt hij op de vrouwenafdeling. „Van de 140 komen er 85 tot 90 naar de dienst.” Op zondagmorgen is er een dienst voor de mannen. „Daar komen er een 35 tot 40.”

De opbouw van de diensten is traditioneel. „Gebed, Schriftlezing, preek enzovoort. De preek is niet langer dan één A4’tje. De dienst duurt alles bij elkaar een uur.”

De gevangenispredikant zorgt ervoor dat de liturgie er is in het Nederlands, Engels en Spaans. „Als het moet, zorg ik ook voor een andere vertaling. Er zit hier een vrouw uit Oost-Europa. Ik had voor haar met Kerst een liturgie in haar taal geregeld. Ze vroeg: „Dominee, heb je dat speciaal voor mij afgedrukt?” Dat is zo belangrijk”, aldus de predikant, die lovend spreekt over de Gereformeerde Bijbelstichting, die hem steeds weer van Bijbels voorziet.

Ds. Stevens brengt de Bijbelse boodschap eenvoudig maar eerlijk, zo zegt hij. „In het begin was ik wel eens beducht de dingen bij de naam te noemen. Nu ben ik soms heel concreet. Als mensen je vertrouwen, pikken ze alles van je. Ik zeg hier in de kerkdienst dat een leven met Christus tot een ander leven leidt. Pas zei er een tegen mij: „Dominee, u bent radicaal.” Ik zei: „Dat was Jezus ook. Die wees de zonden ook aan, maar Jezus is ook radicaal in Zijn genade.”

Door zijn werk hebben sommige passages uit de Bijbel een heel andere klank gekregen, vertelt de gevangenispastor. „Neem de geschiedenis van Jakob, die zijn vader en broer bedriegt. Dat kun je hier onder de gevangenen zo handen en voeten geven.”

Ds. Stevens sprak ook een keer over het gesprek van Jezus met de zondige vrouw. „Die was gegrepen terwijl ze de zonde deed. Dan gaat Jezus vragen stellen en zegt tegen de omstanders: Als je zonder zonde bent, werp je de eerste steen. Hij blijft alleen met haar over. Zo’n boodschap komt hier zo dicht bij de mensen.”

„Of neem de tekst uit Lukas 22 waar staat dat Christus „met de misdadigers gerekend is geweest.” Een wonder. Als ik daarover preek, ga ik naast de gevangenen staan. Ik ben er ook zo een, zeg ik dan. Er is geen onderscheid voor God. We zijn allemaal dezelfde mensen. En Hij is een God die 1000 keer, maar ook 1001 keer vergeeft.”

Lastig vindt de predikant het wel dat de contacten met gevangenen van beperkte duur zijn. Als ze naar huis gaan, houdt het meestal op. „Je zou ze soms wat meer willen meegeven. Wat dieper op de Bijbelse stof in willen gaan. Ik bel wel eens naar een predikant in de buurt van de plaats waar die gevangene dan naartoe gaat. Maar dat kan niet altijd. Je moet ze ook loslaten. Af en toe krijg ik spontaan nog reacties van mannen of vrouwen die hier gezeten hebben. Dan bellen of mailen ze me.”

Pas kreeg ds. Stevens een brief die indruk op hem maakte. „Een vrouw schreef: Soms verlang ik terug naar de bajes vanwege de prediking die ik er van je hoorde.”

Ds. Stevens is niet de enige geestelijke in de gevangenis. „Ook de Rooms-Katholieke Kerk en de humanisten hebben vertegenwoordigers. Verder zijn hier twee imams actief, net als een pandit. Een joodse geestelijke is op afroep beschikbaar. De mensen kiezen met wie zij contact willen.”

De predikant vindt het moeilijk dat hij zijn werk –wellicht voorlopig– los moet laten vanwege ernstige longproblemen. „Ik wacht op een transplantatie. Maar ik blijf wel preken. Dat werk heeft al de liefde van mijn hart. Je moet hier in de gevangenis veel geven, maar je krijgt er ook veel voor terug. Van één ding ben ik overtuigd: als je het Woord van God uit het hart verkondigt, kun je dat overal kwijt: ook in de bajes. Dat is de kracht van het Woord.”

Ds. Stevens

Ds. Stevens werd 57 jaar geleden geboren in Hoogeveen, waar hij nu ook woont. Na de middelbare school werkte hij bij de Belastingdienst en de gemeente Hoogeveen. In die tijd groeide het verlangen om predikant te worden. Hij verhuisde naar Huizen met de gedachte dat hij dan dicht bij Utrecht woonde als hij daar theologie zou gaan studeren. In Huizen was hij ambtenaar bij de sociale dienst en hield zich met de juridische kant bezig. Stevens zat in Huizen onder het gehoor van ds. A. Beens en dr. A. van Brummelen. „Die prediking vormde mij.” Na zijn studie werd hij in 1988 predikant van de hervormde gemeente in Zegveld. In 1993 volgde Lunteren. In 1997 volgde de overstap naar het gevangenispastoraat.

In Kerkbreed komt iedere week een persoon aan het woord die een reflectie geeft op een opvallende gebeurtenis of ontwikkeling in het kerkelijk leven. Vandaag: ds. F. Stevens, gevangenispredikant in Zwolle. De Gereformeerde Bondspredikant vertelt over de grote betekenis van pastorale zorg en het belang van het behoud ervan.

Preken achter de gevangenispoort

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?