Wat zat er in die wolk?

Geen mens die het weet. Volgens Tinka Murk, hoogleraar milieutoxicologie aan de Wageningen Universiteit, zullen het „in ieder geval” ongezonde stoffen zijn die ook vrijkomen bij een slechte barbecue, onder meer de zogenoemde polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s).

De vuurzee heeft waarschijnlijk ook giftige dioxines opgeleverd, zoals vroeger werden uitgestoten door verbrandingsinstallaties, stelt de hoogleraar.

Daarnaast zijn er, behalve de zichtbare zwarte rook die bestaat uit roetdeeltjes, mogelijk ook giftige stoffen gevormd, waar niemand de samenstelling van weet. „Op dit moment is het allemaal volkomen koffiedik kijken. Ik denk dat nooit precies bekend zal worden wat er in de wolk heeft gezeten”, denkt Murk.

Hoe gevaarlijk is die wolk?

Murk: „Vooral in de gebieden waar veel rookstof is neergekomen, zou ik voorlopig geen kinderen buiten laten spelen, omdat zij zichzelf relatief sterk blootstellen aan stof en vervuilde grond.

Het RIVM verwacht dat het roet wijd verspreid is over een gebied van vele tientallen kilometers tussen Moerdijk en Gouda, met mogelijke uitwaaiering richting Rijnmond en Haaglanden. Door het grote verspreidingsgebied zou het om lage concentraties gaan. Mensen kunnen echter wel last krijgen van hun ogen en luchtwegen.

Het rijksinstituut onderzoekt de samenstelling van dat roet en adviseert om in Zuid-Holland vee en huisdieren binnen te houden en geen groenten uit eigen tuin te eten. Murk bevestigt dat advies. „Geen groenten eten waar neerslag op terecht is gekomen, lijkt mij verstandig.”

Waarom is roet gevaarlijk?

Zuiver roet is koolstof en dat is niet direct gevaarlijk voor de volksgezondheid. Roet heeft echter –net als Norit– de neiging om stoffen uit zijn omgeving te binden. Roet waaraan allerlei giftige stoffen vastzitten, is wel giftig.

In het geval van de brand bij Moerdijk zijn hoogstwaarschijnlijk giftige gassen vrijgekomen, die zich aan het roet hebben gebonden.

Burgemeester Brok van Dordrecht benadrukte gisteren dat metingen uitwijzen dat nergens schadelijke stoffen zijn gemeten. Murk maakt daarbij wel een kanttekening: „Je vindt alleen de stoffen waarnaar je zoekt, en die moeten dan bovendien in voldoende hoge concentraties aanwezig zijn.”

Hoe lang blijft de gifwolk in de lucht?

Hoe hoger de wolk in de lucht is doorgedrongen, hoe langer het duurt voordat alles weer is neergedaald. Doordat het een heftige brand was, is de rook hoog opgestegen en heeft deze zich in een groot gebied verspreid. Die grote hoogte is gunstig geweest voor het voorkomen van gezondheidseffecten, omdat door de opstijging en wijde verspreiding verdunning is opgetreden. De gelukkige omstandigheid is nu dat het regent, waardoor de deeltjes met de regen uit de lucht spoelen.

Is daarmee het probleem opgelost?

Enerzijds wel: de giftige stoffen kunnen niet meer worden ingeademd. Welke effecten ze echter zullen hebben op planten, dieren en mensen, daarover is volgens Murk geen zinnig woord te zeggen. „Als de wolk is neergedaald, geldt weer: wie of wat wordt er blootgesteld aan welke concentratie van welke stof?

Zij maakt zich vooral zorgen over het effect dat het bluswater zal hebben op het leven in de slootjes rond het bedrijf.

Wat doet dat bluswater dan?

„In de sloten eromheen is geconcentreerd bluswater terecht gekomen met chemicaliën uit de fabriek en verbrande stoffen. Dit is vergelijkbaar met de situatie in 1986 toen een fabriek van de chemiereus Sandoz bij Bazel in vlammen opging. Het bluswater had destijds dramatische effecten voor het leven in de Rijn. Het enige verschil is dat het water nu niet in een stromende rivier maar in slootjes terecht is gekomen, waarvandaan het water zich hopelijk niet verder verspreidt”, aldus Murk.

Waterschap Brabantse Delta probeert het verontreinigde bluswater op te vangen. Mogelijk is deze actie al te laat. Murk: „Ik verwacht daar veel dode vissen. Eigenlijk had allang een voorziening getroffen moeten zijn om bij een eventuele brand het bluswater op te vangen, te zuiveren en naar een riool te geleiden.”