Iedereen gaat er de komende jaren op achteruit. Behoud van koopkracht is niet mogelijk, zo valt in het conceptregeerakkoord te lezen. Toch zal er aan het eind van de kabinetsperiode nog een klein begrotingstekort zijn. Dat maakt wel duidelijk dat de financiële nood in ons land hoog gestegen is.Nu is het nooit leuk om erop achteruit te gaan. Maar in de jaren negentig heeft in Nederland een forse stijging van de besteedbare inkomens plaatsgehad. Tegen die achtergrond bezien is er wel overheen te komen wanneer het een paar jaar een beetje minder gaat. Ook met 1 procent minder salarisverhoging dan de inflatie leven we nog in een welvarend land.

Bij bezuinigingsrondes rijst altijd wel de vraag hoe de lasten verdeeld zijn. Volgens FNV-voorzitter De Waal zijn het vooral de lagere inkomensgroepen die het gelag moeten betalen. Toch bewijst de voorgenomen ingreep in de hypotheekrenteaftrek dat de nieuwe regeringscoalitie, door de financiële nood gedreven, niet schroomt ook de hoger betaalden aan te pakken. Zij zijn het immers die het zich veroorloven kunnen om hun hypotheken en daarmee de hypotheekrenteaftrek te maximaliseren.

Een zwak punt in het regeerakkoord is de voorgenomen loonmatiging. Het zal van de medewerking van werkgevers en werknemers afhangen of die ook over de hele linie gerealiseerd wordt. Als alleen de ambtenaren achterblijven, leidt dat tot grote spanningen.

De snel stijgende kosten van de zorg probeert de nieuwe coalitie in te dammen door het invoeren van een eigen risico voor ziekenfondsverzekerden en het inperken van het verzekeringspakket. Eerdere pogingen om door middel van een eigen bijdrage een rem te zetten op de zorguitgaven waren meestal geen succes. Maar het systeem van een 100-procentsvergoeding draagt ook niet bij aan het kostenbesef van de betrokkenen.

Als bezwaar tegen het vragen van een eigen bijdrage wordt wel aangevoerd dat het in de gezondheidszorg om een basisvoorziening gaat, waarvoor geen financiële drempels moeten bestaan. Mensen zouden anders te laat naar de dokter kunnen gaan. Eten en drinken, kleding en onderdak zijn echter ook basisvoorzieningen en daar moeten de mensen evenzeer voor betalen.

Een drempelloze toegang tot de medische zorg leidt gemakkelijk tot overconsumptie. Dat geldt ook voor gratis openbaar vervoer of andere zaken die van overheidswege kosteloos verstrekt worden.

De komende dagen zal duidelijk worden of het door de onderhandelaars opgestelde akkoord gedragen wordt door de verschillende fracties. D66 houdt bovendien zondag een congres waarop de leden hun oordeel geven.

Niet iedere D66’er is enthousiast over de deelname van zijn partij aan een centrumrechtse coalitie. En aangezien de congressen van D66 niet op basis van afvaardiging worden samengesteld, maar ieder lid daar zijn inbreng kan hebben, is de uitkomst tamelijk onvoorspelbaar.

Het is dus altijd nog mogelijk dat de formatie op het laatste nippertje strandt. Dan zijn we vier maanden na de verkiezingen weer terug bij af.