Inmiddels hebben we ook de zaak van Robert M., die zich op grote schaal heeft misdragen in verschillende Amsterdamse kinderdagverblijven. Recent werd in Nijmegen een trainer van een jeugdvoetbalelftal opgepakt wegens een zedendelict. Ook buiten de kerk gaat er in de huidige tijd dus wel eens wat mis.

In hoeverre de Amsterdamse onthullingen ouders terughoudender maken om hun kinderen aan een kinderdagverblijf toe te vertrouwen, moeten we nog afwachten. In ieder geval is duidelijk dat het imago van de Rooms-Katholieke Kerk fors geleden heeft onder de reeks onthullingen van seksueel misbruik.

Gemakkelijk straalt die imagoschade ook af op de protestantse kerken die hier niets mee te maken hebben. Voor de buitenwereld maakt het allemaal niet veel uit, al die verschillende kerken. We zullen er daarom goed aan doen het verschil tussen rooms en protestant en in ieder geval tussen rooms en gereformeerd te onderstrepen.

Ook al zouden we niet alles overnemen wat onze vaderen in de hitte van de strijd over Rome gezegd hebben, dan nog moet duidelijk zijn dat het katholicisme een andere godsdienst is dan de gereformeerde. De rooms-katholieke coöperatiegedachte (God en mens werken samen om het heil te realiseren) staat lijnrecht tegenover de gereformeerde belijdenis van het sola gratia.

Bovendien is de rooms-katholieke celibaatsverplichting duidelijk een van de oorzaken van de vele zedenschandalen waar geestelijken bij betrokken waren. De Reformatie heeft het celibaat niet voor niets afgeschaft. Men zag dat als een bron van onzedelijkheid. Dat wil niet zeggen dat daarmee alle problemen verdwenen waren. In de loop der eeuwen moesten ook tal van (gehuwde) predikanten hun ambt neerleggen vanwege overtreding van het zevende gebod.

Afstand moeten we ook nemen van de manier waarop leidinggevenden in de Rooms-Katholieke Kerk omgingen met zedenschandalen die hun bekend werden. De eer van de kerk stond daarbij voorop, niet de zorg voor het slachtoffer. En dat alles onder het motto: vergeven en vergeten. Primair wilde men voorkomen dat geestelijken vanwege hun wangedrag voor de rechter zouden moeten verschijnen.

Het onderscheid tussen schuldcultuur en schaamteculturen is hier zeker verhelderend. De Rooms-Katholieke Kerk heeft duidelijk een schaamtecultuur. Voor alles moet de naam van de kerk hoog worden gehouden. Wat daarvoor schadelijk is dient, als het maar even kan, binnenskamers te blijven. Wat niet weet, wat niet deert, is hier de richtlijn.

Daarentegen ligt in de gereformeerde traditie meer de nadruk op schuld. Niet wat mensen van je denken is het belangrijkst, maar dat wij in rekening staan met een alwetend God, Die de zonde niet door de vingers ziet. Ongetwijfeld zijn ook in reformatorische kring mensen beducht voor hun reputatie. Beducht ook voor imagoschade van hun kerkelijke gemeente of hun school, wanneer bepaalde zaken naar buiten zouden komen. Maar er is gelukkig meer besef van de ernst van de zonde. Men spreekt ook niet zo lichtvaardig over vergeving.

In rooms-katholieke kring doet men dat wel. De slachtoffers van seksueel misbruik werd voorgehouden dat ze vergevingsgezind moesten zijn ten opzichte van de dader. Meestal kwam die er met een vermaning en een overplaatsing vanaf. In een aantal gevallen leidde dat ertoe dat hij elders met zijn kwade praktijken verder ging.

Evenzo waren het in de eerste naoorlogse jaren vooral de KVP-ministers van Justitie die aandrongen op gratieverlening en vergevingsgezindheid ten opzichte van de politieke delinquenten. Daardoor kwamen velen van hen er nogal gemakkelijk van af, als je de ernst van hun oorlogsmisdaden in ogenschouw nam.

Overigens kan men zich niet aan de indruk onttrekken dat de seculiere media met hun berichtgeving over de misbruikgevallen in de Rooms-Katholieke Kerk graag breed uitpakken. Dat geldt zeker voor NRC Handelsblad. Kennelijk wil men op die manier de morele autoriteit van deze kerk (die in hun ogen ten aanzien van abortus, euthanasie, huwelijk en homoseksualiteit allerlei achterhaalde standpunten verkondigt) onderuit halen. Ook dat gezichtspunt moeten we niet uit het oog verliezen.

De auteur is oud-hoofdredacteur van het Reformatorisch Dagblad. Reageren aan scribent? gedachtegoed@refdag.nl