Rasverteller Johan Frinsel heeft jaren geleden een aantal kerstverhalen ingesproken. Boekjes met kerstverhalen zijn ruim voorhanden, maar wonderlijk genoeg is de vertel-cd nog niet echt ontdekt voor dit genre. Tot voor kort was –afgezien van de opnames van Frinsel– eigenlijk alleen een cd met twee verhalen van W. G. van de Hulst jr. beschikbaar. En daarvan is alleen ”Het verdwaalde schaap” (Den Hertog, verteld door Gera van Heezik-Douw) een kerstverhaal, compleet met de klassieke ingrediënten: Kees gaat in het bos op zoek naar een verdwaald schaap, maar verdwaalt zelf als het opeens begint te sneeuwen. Dan raakt zijn klomp vast tussen de wortels van een boom en hij valt neer. Zijn been doet pijn en hij kan niet meer lopen. Het wordt nacht. En morgen is het kerstfeest.

Uitgeverij De Ramshoorn in Goes heeft nu een tweetal cd’s –kennelijk het begin van een serie– uitgebracht waarop kerstverhalen worden verteld. Op de eerste is ds. D. J. Budding te horen als hij twee zelfgeschreven verhalen vertelt: ”Jannekes Kerstfeest” en ”Reddende liefde”. Op deel 2 is C. van den Bovenkamp aan het woord; hij vertelt ”Met Kerstfeest thuis” van Fokke Jensma en ”De les van de oude man” van T. Mateboer.

Ds. Budding, emeritus predikant van de Protestantse Kerk in Nederland en predikant van de Reformed Church in America, heeft zich al eerder beziggehouden met het schrijven van fictie. In 1997 debuteerde hij met de roman ”De band die nooit breekt” en drie jaar later schreef hij ”Ik zal wederbrengen”.

De titel van het laatste boek –een fragment uit Psalm 68– speelt een belangrijke rol in ”Jannekes Kerstfeest”. Janneke heeft veel op met haar bekeerde „omoe” die bij hen in huis woont. Haar ouders, vooral haar moeder, willen niet veel (meer) te maken hebben met God en Zijn dienst. Alleen met Kerst gaan ze naar de Grote Kerk – daar staat nog een kerstboom ook. Omoe gaat liever naar een klein kerkje waarop ”Hervormde evangelisatie Rehoboth” staat. Janneke gaat graag mee; ze heeft er geleerd dat kunstlicht (en dus ook de kerstboom) niets met het echte kerstfeest te maken heeft.

Er komt een ommekeer in het gezin als Janneke in het nabijgelegen bos verdwaalt. Tijdens een zoektocht vinden ze bij een wak in de bevroren beek een klomp en een muts van Janneke – ze is kennelijk verdronken. Maar omoe krijgt van de Heere te horen: „Ik zal wederbrengen’.”

Opvallend is dat in drie van de vier verhalen sterfgevallen voorkomen. In ”Jannekes Kerstfeest” sterft omoe. In ”Reddende liefde” overlijdt Jaspers broer Bert nadat hij Jasper heeft gered uit een vlammenzee die Jasper zelf heeft veroorzaakt. En in ”Met Kerstfeest thuis” sterft het Franse jongetje Jean, die met zijn vader op de vlucht was voor soldaten die jacht maken op hugenoten. Soms zijn de beschrijvingen wel heel dramatisch. Met name ”Reddende liefde” kent passages die, zeker voor kinderen, schokkend kunnen zijn.

Achter al deze sterfgevallen schuilt een diepere gedachte. Omoe, Bert en Jean doen een gelukkige ruil, ze mogen weten dat ze voor altijd bij de Heere zullen zijn. De kern van deze kerstverhalen is dat het uiteindelijk gaat om het eeuwig heil van de mens, niet om tijdelijke uitreddingen en aards geluk.

In de hele geschiedenis van het christendom is sprake van twee benaderingen. Altijd is er een stroming geweest die gericht is op het hiernamaals, die vroomheid, vreemdelingschap en wereldmijding benadrukt. En altijd is er een stroming geweest die zich verdiept in cultuur, die de eigen tijd wil leren kennen, die in sterkere mate oog heeft voor apologetiek en evangelisatie.

De verhalen die ds. Budding en Van den Bovenkamp vertellen horen meer bij de eerste stroming. De zorg voor het persoonlijk zielenheil, het ”hier beneden is het niet” en het wandelen met God krijgen alle nadruk. Het is terecht dat deze verticale lijn duidelijk aanwezig is. Te vaak verzanden kerstverhalen in een horizontalisme waarin de kern van Kerst wordt gemist. Christus kwam naar een wereld verloren in schuld, om zondaren te redden.

Toch bestaat het gevaar dat het ”in de wereld zijn” ondergesneeuwd raakt. Jezus Zelf heeft ook gewezen op het eten geven aan hongerigen, op het drinken geven aan dorstigen, op het herbergen van vreemdelingen, op het kleden van naakten, het bezoeken van kranken, het komen tot gevangenen. „Voorwaar zeg Ik u: Voor zoveel gij dit een van deze Mijn minste broeders gedaan hebt, zo hebt gij dat Mij gedaan.” (Mattheüs 25). Het geloof verlost immers niet van de pijn, de moeiten, van de gebrokenheid van het aardse leven. En Gods weg is niet altijd te begrijpen, op onze vragen komt niet altijd een antwoord.

Uit deze vertel-cd’s komt de suggestie naar voren dat het geloof alles goed en dragelijk maakt, alle plooien gladstrijkt. Uiteindelijk zal dat ook gebeuren – als het geloof overgaat in aanschouwen. Maar hier op aarde zien we door een spiegel in een duistere rede. De dichter van Psalm 44 roept het uit: „Gij geeft ons over als schapen ter spijze, en Gij verstrooit ons onder de heidenen. Gij verkoopt Uw volk om geen waardij; en Gij verhoogt hun prijs niet.”

De waaromvraag, het niet begrijpen van de wegen die God soms gaat met mensen, is een voluit Bijbelse vraag. Een vraag die Jezus aan het kruis Zijn Vader toeriep. Een vraag die aan de diepte van het menselijke bestaan raakt, waarin Jezus is neergedaald.

Ds. D. J. Budding vertelt mooie Kerstverhalen, ds. D. J. Budding;

C. van den Bovenkamp vertelt mooie Kerstverhalen, C. van den Bovenkamp;

uitg. De Ramshoorn, Goes, 2010; ISBN 978461150080 en 978461150134; € 12,50 per stuk.