Als je goed om je heen kijkt is de openbare ruimte één groot veld voor behendigheid, fitness en hersengymnastiek met de hond, blijkt uit het boekje ”Actief onderweg met uw hond” van hondengedragsdekundige Nicky Gootjes.

Slof, slof, daar gaat de buurman met zijn hondje. Voor de derde keer per dag hetzelfde rondje. Wie kent het beeld niet? Het voelt soms ongemakkelijk als je oren en staart van de viervoeter van treurigheid haast op de grond ziet hangen. Maar pas echt vervelend wordt het als deze zelfde hond uitvalt naar fietsers of de hele buurt bij elkaar blaft.

Zo gek is het niet als hij dat gaat doen, want bijna alle honden zijn gefokt voor een bepaalde taak, vertelt Nicky Gootjes. Ze is al dertig jaar hondengedragsdeskundige en runt Gedragscentrum Samenspel in Apeldoorn. „De vaardigheden hebben ze nog, maar het werk niet meer. Ze zijn werkloos.”

Met weinig moeite is het leven van een hond (en misschien ook wel van de baas) veel interessanter te maken, blijkt uit ”Actief onderweg met uw hond”. Of het nu in een oude, een moderne of een groene stad is – overal zijn muurtjes, bankjes, trappetjes of boomstammen.

Gootjes demonstreert wat ze bedoelt. Haar hond Miyax (2), een kruising mechelaar/border collie, speurt naar een klein ijzeren voorwerp dat aan een draadje in een boom hangt. Geen makkelijke klus. Af en toe haalt Gootjes de hond met haar stem en een handgebaar dichterbij. Zoekspelletjes kunnen overal, en alleen al het snuffelen maakt de hond gelukkig.

Gootjes laat Miyax onder een bankje doorkruipen. „Het is goed voor het zelfvertrouwen van een hond om te weten hoe lang en hoe breed hij is”, legt ze uit. Miyax kwam als probleemhond bij Gootjes. „Door dit soort oefeningen zie je nu een vrolijke hond.”

Ze gooit een speeltje omhoog op een brug, en Miyax loopt om en pikt het op. „De eerste keren moest ze een probleem oplossen: hoe kom ik bij het speeltje? Nu is het voor haar meer een oefening in zelfbeheersing geworden; ze moet wachten tot ze het mag pakken.”

Opvallend is dat Gootjes de hond met handgebaren en een tamelijk zachte stem instructies geeft. „Honden zijn erg gericht op lichaamstaal.”

Mensen denken vaak dat ze de alfa van de roedel moeten zijn, altijd de baas. Maar Gootjes gelooft in samenwerking. „De rangordetheorie komt uit een onderzoek naar wolven in gevangenschap. Maar in de vrije natuur gedragen wolven zich heel anders. Daar komt nog bij dat de mens geen soortgenoot is. Dat weet een hond haarscherp.”

Ze heeft honden gezien die bij gehoorzaamheidswedstrijden aan de top eindigden en die toch met een gedragsprobleem bij haar terechtkwamen. „Ze kunnen gehoorzamen uit angst. Het is erg belangrijk om je af te vragen: Wat motiveert mijn hond? Bij een beagle zal dat iets anders zijn dan bij de Duitse herder. Als je weet wat het is, kun je zo veel bereiken.”

Als gedragsdeskundige wordt ze wel eens triest van wat ze ziet. „We weten steeds meer van honden, maar soms heb ik het idee dat de problemen alleen maar toenemen. Ik zie steeds meer onzekere honden. De fokkerij speelt daarbij een rol. Toen de hond nog moest werken, moest hij stabiel zijn. Nu wordt er veel gekeken naar uiterlijk, terwijl gedragskenmerken verloren gaan.”

Daar komt bij dat er ook nogal eens wat misgaat met trainingen – er bestaan tegenstrijdige theorieën rond hondenopvoeding. „De essentie van mijn boek is: Doe dingen samen met de hond. Hij vindt het leuk om met je te werken. De hond is per definitie een dier dat gaat voor harmonie en balans; hij zal er alles voor doen om te voorkomen dat de baas agressief wordt.”

Actief onderweg met uw hond, Nicky Gootjes; uitg. Fontaine Uitgevers, ’s-Graveland, 2010; ISBN 978 90 5956 328 5; 96 blz.; € 9,95.