Nobelcomité wijst kritiek China van de hand
OSLO/PEKING (ANP/DPA/RTR) – Het Nobelprijscomité heeft de Chinese dissident Liu Xiaobo dit jaar onderscheiden met de Nobelprijs voor de Vrede op basis van „universele rechten en universele waarden”, en niet op grond van Westerse ideeën, zoals China beweert. Dat zei voorzitter Thorbjoern Jagland van het comité donderdag tijdens een persconferentie in Oslo.
In de hoofdstad van Noorwegen heeft vrijdag de ceremonie plaats waarin de Nobelprijs voor de Vrede zou moeten worden uitgereikt aan de 54-jarige Xiaobo. De dissident zal echter niet aanwezig zijn. Hij werd vorig jaar veroordeeld tot een gevangenisstraf van elf jaar wegens „ondermijning van de staat”.
Liu is medeauteur van de petitie Charta ‘08, waarin wordt gepleit voor politieke hervormingen in China. Ook speelde hij in 1989 een hoofdrol tijdens de studentenprotesten op het Tiananmenplein in Peking, die op gewelddadige wijze werden beëindigd door het Chinese bewind.
Anno 2010 moeten de machthebbers in China nog altijd niets hebben van mensen met een afwijkende mening. De regering van het land is woedend over de toekenning van de Nobelprijs aan Liu. De dissident noch zijn familieleden kregen toestemming om af te reizen naar Oslo.
Bij de ceremonie staat daarom een lege stoel. China heeft er in de afgelopen maanden veel aan gedaan om andere landen onder druk te zetten om ook af te zeggen. Achttien landen, waaronder uit Europa alleen Rusland en Servië, leken gehoor te geven aan de druk van Peking. Donderdagavond bleek dat Servië alsnog een afgevaardigde naar Oslo stuurt. Vanuit de Europese Unie was Servië in de afgelopen periode zwaar bekritiseerd vanwege het plan om weg te blijven van de Nobelprijsceremonie.
Pas een keer eerder in de 109-jarige geschiedenis van de Nobelprijs werd deze onderscheiding niet overhandigd aan de winnaar of aan een familielid. De laatste keer dat zo’n incident plaatshad, was in 1936. Het nazi-bewind van Adolf Hitler had de winnaar van dat jaar, de journalist en pacifist Carl von Ossietzky, opgesloten in een concentratiekamp. De familie van Ossietzky kreeg evenmin toestemming om de prijs in ontvangst te nemen.
Vrijdag heeft ook de uitreiking plaats van de andere Nobelprijzen. In Stockholm, de hoofdstad van Zweden, gaat het onder meer om de Nobelprijs voor Geneeskunde. De winnaar daarvan is eveneens afwezig. De winnende Brit Robert Edwards (85), die de ivf-behandeling heeft uitgevonden, is te ziek.
Wel komt de Peruaanse schrijver Mario Vargas Llosa zijn Nobelprijs voor de Literatuur ophalen. Voor de Nobelprijs voor Natuurkunde gaat de in Rusland geboren Nederlander Andre Geim naar Stockholm. Hij deelt de prijs met zijn Brits-Russische collega Konstantin Novoselov.
Een groep van Chinese professoren organiseerde donderdag in Peking de uitreiking van een alternatieve vredesprijs. De winnaar was Lien Chan, een voormalige vice-president van Taiwan. Deze kwam echter niet opdagen. De organisatoren stelden dat hun uitreiking geen stunt is, dat deze niet is gericht tegen Liu Xiaobo, en dat ze niets te maken hebben met de autoriteiten in China.