Hoewel het voormalige staatshoofd eind vorige maand krap zegevierde in de eerste stemronde van de presidentsverkiezingen, maakt hij volgens opiniepeilingen geen schijn van kans bij de beslissende stemming van volgende week zondag.

Menem zou niet verder komen dan zo’n 25 procent van de stemmen en zijn meerdere moeten erkennen in Nestor Kirchner, eveneens van de Peronistische Partij. Kirchner stevent af op een glansrijke stembuszege en verwacht dadelijk bijna tweederde deel van Argentiniës electoraat achter zich te krijgen.

Verschillende medestanders hebben Carlos Menem aangeraden zich terug te trekken uit de verkiezingsstrijd. Hiermee zou Menem een nederlaag kunnen vermijden die mogelijk het einde betekent van zijn politieke loopbaan.

Volgens Luis Patti, kandidaat voor het gouverneurschap van de provincie Buenos Aires en een goede vriend van Menem, is er een „electorale coup”van de regering van president Eduardo Duhalde in de maak die voor eens en altijd moet afrekenen met het zogeheten ”menemisme” binnen de Peronistische Partij. „Door verstek te laten gaan bij de tweede stemronde, kan Menem deze politieke samenzwering tegen hem goeddeels neutraliseren”, zo meent Patti.

Voorlopig weet Menem nog niet van ophouden. Deze week verklaarde hij tegenover het dagblad Clarín de verkiezingen vol zelfvertrouwen tegemoet te zien.

President Duhalde steekt zijn aan haat grenzende afkeer van Carlos Menem ondertussen niet onder stoelen of banken. Het staatshoofd zei dat Menem net als een afgematte bokser de ring zowel in verticale als horizontale positie kan verlaten.

De regering is dan ook bepaald niet neutraal in de verkiezingsstrijd en laat geen gelegenheid onbenut om de natie te wijzen op al het kwaad waarvan Menem de belichaming zou zijn, en bij gevolg al het goed dat Nestor Kirchner vertegenwoordigt.

Zelf verklaart Carlos Menem bij herhaling het slachtoffer te zijn van verkiezingsfraude. Volgens eigen peilingen uitgevoerd door zijn campagnemedewerkers had Menem bij de eerste kiesronde al meer dan de voor een beslissende overwinning benodigde 45 procent van de stemmen moeten behalen. Een voorbereidend onderzoek van justitie inzake Menems aanklacht kwam evenwel geen grootschalige onrechtmatigheden op het spoor.

Ook verkiezingswaarnemers uit binnen- en buitenland hebben niets gemerkt van stembusfraude en beperkten zich tot het plaatsen van enkele kanttekeningen bij de soms wat vergaande steun die de regering verleende aan de door president Duhalde uitverkoren Nestor Kirchner. De waarnemers zijn evenwel niet van mening dat deze steun de verkiezingsuitslag wezenlijk heeft veranderd.

Wat Carlos Menem thans parten speelt, is dat twee keer zoveel kiezers van hem gruwen in plaats dat ze hem bejubelen. Zoals president Duhalde de natie haast dagelijks helpt herinneren, is de zware economische crisis die het land de afgelopen jaren verpauperde het directe gevolg van Menems wanbeleid tijdens diens tweede ambtstermijn tussen 1994 en 1999. Veel Argentijnen zijn ook de talrijke corruptieschandalen nog niet vergeten die Menems beide eerdere ambtsperioden kenmerkten.

Bijna alle presidentskandidaten die niet doordrongen tot de tweede stemronde, adviseerden hun volgelingen volgende week zondag voor Nestor Kirchner te kiezen. De meesten deden dit zonder veel enthousiasme. Kirchner blijft voor veel Argentijnen een onbekende gouverneur uit een verre provincie. Zijn populariteit in de opiniepeilingen is dan ook van vluchtige aard. „De meesten die voor Kirchner kiezen doen dat alleen omdat hij Menems enig overgebleven tegenstander is en zij iedereen verkiezen boven deze ex-president. Wat Kirchner allemaal van plan is met het land speelt in deze campagne geen enkele rol”, zo analyseert oud-diplomaat en peronistische goeroe Carlos Escude die voorspelt dat Nestor Kirchner als president een gevangene zal blijken van zijn meer prominente partijgenoten.

De Peronistische Partij, waartoe zowel Menem als Kirchner behoort, is opgebouwd uit een groot aantal machtsblokken die een bepaalde provincie of regio van het land vertegenwoordigen. Grotere en rijkere provincies als Buenos Aires, Santa Fe en Cordoba domineren de partij en bepalen de agenda. Gouverneurs van kleinere provincies en hun fracties in het federale parlement hebben weinig tot geen macht of zeggenschap.

Dat bleek eerder fataal toen interim-president Adolfo Rodriguez Saa al na twee weken moest aftreden omdat hij als oud-gouverneur van de provincie San Luis er niet in slaagde de partij achter zijn regering te krijgen.

Als ex-gouverneur van de provincie Santa Cruz, in het Argentijnse deel van Patagonië, mist Nestor Kirchner een landelijke machtsbasis. Hij is een nieuwkomer in Buenos Aires en in de nationale politieke arena. Dat is ook juist waarom president Eduardo Duhalde hem verkoos als electorale vaandeldrager van zijn regering. „Voor Duhalde is Kirchner een gewillige stroman, een marionet die hij naar eigen inzicht en weldunken kan laten dansen”, aldus Carlos Escude.

Volgens politiek columnist Rosendo Fraga is het te hopen dat Kirchner zichzelf straks als president niet al te serieus neemt om geen heibel te krijgen met de peronistische voormannen. „Zij laten Kirchner meteen en zonder mededogen vallen wanneer deze te veel praatjes krijgt. Een institutionele crisis ligt opnieuw in het verschiet. Menem heeft misschien veel tekortkomingen, maar weet wel hoe hij de provinciale gouverneurs in het gareel moet houden. Wanneer Kirchner dit niet heel snel leert, komt de bestuurbaarheid van het land in gevaar”, aldus Rosendo Fraga.

Voor president Duhalde is het van belang dat Carlos Menem aan de tweede stemronde deelneemt en daarbij in het electorale stof bijt. Gouverneur Aníbal Ibarra van Buenos Aires, een naaste medestander van Duhalde, noemde het plan om Menems verdere deelname aan de verkiezingen af te raden „machiavellistisch” en zei dat de democratie „meer respect” verdient. Zelf verkiest Ibarra evenwel Nestor Kirchner.

Terwijl de politieke stammenstrijd binnen de in Argentinië dominante Peronistische Partij woedt als nooit tevoren en de politici al ruziënd met elkaar over straat rollen, mogen de Argentijnen enige troost putten uit het feit dat de crisis die hen al bijna vier jaar geselt en anderhalf jaar geleden haar climax vond, langzaam zijn einde nadert. Er zijn in het land weer enige tekenen van economisch leven te bespeuren.

Zelfs de directie van het Internationaal Monetaire Fonds (IMF) gaf eerder deze week blijk van haar bewondering voor het economische herstel in Argentinië en gaf ruimhartig toe te pessimistisch te zijn geweest over de vooruitzichten en mogelijkheden van het land. Vanzelfsprekend was president Duhalde er razend snel bij om zijn landgenoten te waarschuwen dat het herstel alleen wortel zal schieten wanneer Nestor Kirchner binnenkort het werk kan voortzetten.