Op een symposium in hun gloednieuwe kerk De Hofstad presenteren ze zaterdag hun bevindingen, in het bijzijn van secretaris van de SoW-kerken dr. B. Plaisier en burgemeester mr. F. de Graaf.

De precieze cijfers wil ds. B. J. Kruit, voorzitter van de werkgroep die het onderzoek verrichtte, nog niet kwijt. Nu ja, vooruit, een enkele dan. „Zouden wij, als drie Apeldoornse kerken, er niet zijn, dan zou dat de burgerlijke gemeente jaarlijks 700.000 euro kosten. Vooral op het gebied van maatschappelijk werk doen we heel veel.” Hoeveel? „Zo veel als overeenkomt met een zeer respectabel aantal volledige banen.” En hoeveel zijn dat er dan? „Laat ik zeggen, ruim tien. Misschien zelfs wel ruim vijftien.”

De Hofstad, die morgen officieel wordt geopend, vormt de nieuwe plaats van samenkomst voor de hervormde Paulus- en Sionsgemeente en de gereformeerde Zuiderkerk. Samen op Weg en een teruglopend ledental brachten deze drie gemeenten ertoe te komen tot één nieuw kerkgebouw.

Over de totstandkoming daarvan is lang nagedacht, zegt ds. Kruit. „Samen met Jaap van der Sar van de oecumenische ontwikkelingsorganisatie Oikos -hij werkte vroeger bij Kerk en Wereld, instituut voor dialoog, onderzoek en training- hebben we vooraf intensief gebrainstormd. We willen een open gemeenschap zijn; het geloven ook doordeweeks, metterdaad, praktiseren. Dat vereiste een kerkgebouw met veel mogelijkheden.”

Het leidde tot het idee „eens precies te inventariseren wat het praktisch kerkzijn nu al voor Apeldoorn-Zuid betekent, in woorden, daden en cijfers. En daaruit zijn ontzettend leuke openbaringen gekomen. Zoals die 700.000 euro waarvoor onze gemeenteleden, door hun inzet, elk jaar garant staan.”

„De bouw van De Hofstad heeft ons 2,8 miljoen euro gekost”, rekent de hervormde predikant voor. „Dat bedrag is nu gefinancierd uit de verkoop van de drie oude kerkgebouwen. Maar uit het onderzoek komt eigenlijk naar voren dat als de gemeente Apeldoorn deze 2,8 miljoen had opgebracht, ze die binnen vijf jaar had terugverdiend.”

Het werd dan ook een van de aanbevelingen in het rapport ”De Hofstad - een cadeautje aan de samenleving”: de overheid zou de kerk meer moeten steunen. Ds. Kruit: „Op dit moment is er in Nederland een strikte scheiding van kerk en staat, en dat is goed. Maar tegelijk denk ik: als je ziet wat er vanuit de kerken allemaal wordt gedaan, zou de overheid financieel best wat ruimhartiger mogen worden. Zo’n bedrag hoeft toch niet alleen op de gemeenteleden te drukken?”

Wat gebeurt er in Apeldoorn-Zuid zoal? „Bijna te veel om op te noemen”, zegt hij. „In totaal kwamen we uit op 86 verschillende activiteiten, en dan zijn ze nog niet eens allemaal genoemd.” Het gaat dan, blijkt uit het rapport, om onder meer autovervoer, een twee keer per jaar gehouden bazaar, een bijbelstudievereniging, catechese, jeugdwerk, stadspastoraat, de Christelijke Vrouwen Dienst, intensief bezoekwerk, een contactgroep, een eetproject en een inloophuis.

Verder zijn binnen de gemeente „heel veel kringen actief”, aldus ds. Kruit. „En het mooie is dat daar veel mensen komen die aan de rand of zelfs over de rand van de kerk verkeren. Mensen uit de buurt bijvoorbeeld. Die zeggen: „Wat een gezellige boel is dat bij jullie!” Daardoor komen ze binnen en sluiten ze zich aan.”

Dan: „Secularisatie wordt vaak als een heel negatief proces beschouwd. In mijn ogen hoeft dat helemaal niet zo te zijn. Secularisatie vormt een uitdaging voor het kerkzijn. Alleen, we moeten veel meer inspelen op de vragen van deze tijd, in plaats van alleen maar betrokken te zijn op onze eigen ziel en zaligheid. Het gaat erom wat het Evangelie in essentie aanbiedt.”

Maar in het Evangelie gaat het niet alleen om het aardse, het maatschappelijke.

„Het een kan niet zonder het ander. Mijn bezwaar tegen een heel verticale gerichtheid is dat mensen vaak alleen maar bezig zijn met zichzelf. Een belangrijk beginsel is voor mij de incarnatie, de menswording van Jezus Christus. Hij bracht het Koninkrijk van God onder ons. En een kerk is wat mij betreft de som van gelovigen die elk op hun eigen wijze iets van hun verstaan van die boodschap doorgeven aan de naaste. De gerichtheid op God vormt de bron voor het leven in de wereld.”

Hebben de uitkomsten van het onderzoek u verrast?

„Ik wist wel dat er door de kerk veel wordt gedaan. Maar ik heb er toch nog van staan te kijken hóé veel. En dan hebben we het nog niet eens over de andere Apeldoornse kerken. Als ik de getallen zie, zeg ik: Gelovigen mogen hun rug best eens rechten.”

Helemaal uniek is dit onderzoek niet, weet ds. Kruit. „Ik herinner me een artikel in Hervormd Nederland over de Nassaukerk in Amsterdam. Ook daar wordt verschrikkelijk veel gedaan, met name op diaconaal gebied. Ik weet nog dat burgemeester Cohen naar aanleiding daarvan zei: „De kerk, dat zijn mijn makkers.” Die woorden maak ik graag tot de mijne. Wat mij betreft geldt dat ook voor Apeldoorn.”