Zo moeten de kerken van Beieren, Württemberg en Nordelbien de komende maanden plotseling miljoenen op de lopende begroting besparen. Vrijdag en zaterdag wordt er op synodaal niveau reeds vergaderd over bezuinigingsronden.

De kerkleiders hadden het geldtekort moeten zien aankomen, zegt een expert op het gebied van kerkelijke financiën. De nadelige invloed van het teruglopend geboortecijfer, de vergrijzing en de belastinghervorming op de inkomsten van de kerk waren al langer bekend.

Al in het jaar 2000 schatten deskundigen dat de jaarlijks inkomsten van de 24 regionale kerken tot 2005 zouden teruglopen van 4 miljard euro naar 3,5 miljard, zegt ds. Beatus Fischer uit Karlsruhe, die in het verleden voorzitter was van de financiële adviescommissie van de EKD. In 2001 kwam er nog 4,08 miljard euro binnen, vorig jaar daalde de inkomsten onder de 4,07 miljard. Dit jaar zullen de inkomsten waarschijnlijk 2 procent dalen.

Verschillende synodevergaderingen hebben volgens financieel adviseur Fischer te lang gewacht met het nemen van onaangename en moeilijke beslissingen. In economisch goede tijden waren de belastinginkomsten hoger dan verwacht. Dit heeft tot te veel optimisme geleid, stelt Fischer. Nu de economie terugloopt, komt de tegenslag extra hard aan en moeten sommige regionale kerken aan de noodrem trekken, omdat het voor een geleidelijke aanpassing inmiddels te laat is.

De 25,5 miljoen leden van de EKD betalen een heffing van circa 9 procent over hun loon- en inkomstenbelasting aan de kerk. Dit geld wordt via het ministerie van Financiën geïnd. Nu de economie in een dal zit (meer werkloosheid), werkt dat via de kerkbelasting door op de inkomsten van de kerk.

De lutherse kerk in Beieren wil haar uitgaven voor de periode tot 2006 met 16 procent verlagen. De Beierse synode stelde daarvoor in november al een stuurgroep in die een lijst opstelde met bezuinigingsvoorstellen voor zo’n 76 miljoen euro. Het voorstel omvat ook salaris- en traktementsverlagingen. In juni zullen de kerkelijke leiders de knoop doorhakken.

De Noord-Elbische EKD houdt vandaag en morgen een extra synode in Rendsburg. Er wordt vergaderd over een eerste bezuinigingsronde van zo’n 4,3 miljoen euro op de kerkelijke begroting. Afgelopen jaar kwam er 313 miljoen binnen in de kerkkas, tegenover 332 miljoen verwachte inkomsten.

Reorganisatievoorstellen voor de kerk in Braunschweig stuiten op veel protest. In 1996 besloot de kerk het aantal medewerkers tot 2006 met 10 procent te laten afnemen. Een vermindering van het aantal predikantsplaatsen leidde vorige maand tot felle protesten.

De Evangelische Landeskirche in Württemberg (2,4 miljoen leden) moet ook 16 miljoen euro besparen. De Evangelisch-Reformierte Kirche -191.000 leden- hoopt het huishoudboekje door een besparing van 3,24 miljoen euro tot 2006 weer op orde te brengen.

De Evangelisch-Lutherse Kerk in de regio Hannover, met 3,2 miljoen leden, heeft het wissel tijdig omgezet. Zij zorgde ervoor dat haar personeelsbestand tussen 1995 en 2003 met 15 procent kromp. De kerk in Baden (1,3 miljoen leden) liet het aantal predikantsplaatsen sinds 1997 met 100 afnemen. Ook de kerken in Saksen reorganiseerden tijdig.