Erg verrassend is de gang van zaken niet. Commentatoren wezen er al maanden geleden op dat een van de risico’s die de uiterst krappe meerderheid van deze coalitie bedreigen, de oncontroleerbaarheid van individuele PVV-Kamerleden is. Voor je het weet, heb je in een piepjonge protestpartij die grote aantrekkingskracht uitoefent op rouwdouwers, moeilijkheden met een of twee parlementariërs.

Inmiddels is het dus zover, zij het dat de eerste probleemveroorzaker niet de rebelse Brinkman, maar de tot nu toe onbekende Lucassen is.

Wellicht wordt dit binnenbrandje morgen geblust, bij voorkeur door het min of meer vrijwillige vertrek van Lucassen uit de PVV-fractie én uit de Tweede Kamer. Dat zou zowel voor de PVV als voor de coalitie en voor het land het gunstigste scenario zijn. Maar ook als het die kant uitgaat, blijven er uit deze affaire de komende tijd nog flink wat lessen te trekken.

De eerste die lessen heeft te trekken, is Lucassen zelf. Wanneer het zo is dat hij diverse zaken uit zijn verleden, waaronder zijn strafblad in verband met ongeoorloofde seksuele contacten met ondergeschikten, in zijn sollicitatiegesprek bij de PVV heeft verzwegen, valt hem dat zeer aan te rekenen. Hij had moeten begrijpen dat dit voor elke partij, maar zeker voor een op law and order gerichte beweging als de PVV, uiterst relevante informatie is. Informatie die het functioneren van hem als parlementariër wel eens ernstig zou kunnen hinderen.

De tweede die lessen heeft te trekken, is PVV-leider Wilders. Als het zo is dat hij van het verleden van Lucassen niet op de hoogte was, is dat zijn eigen schuld. Hij had er echt geen duizenden euro’s voor hoeven uitgeven om via eenvoudige onderzoeksmethoden toch te kunnen achterhalen wat zijn kandidaat-Kamerlid op zijn kerfstok had.

Als Wilders wel op de hoogte was en gedacht heeft: deze kwestie is strafrechtelijk afgehandeld, zand erover, dan heeft hij een inschattingsfout gemaakt. Zeker, mensen moeten na gemaakte fouten een nieuwe kans krijgen –in het christelijk geloof noemen we dat vergeving–, maar dat principe is in het intermenselijk contact niet absoluut. Zo hoeft een nieuwe kans niet te betekenen dat de persoon in kwestie weer onbekommerd in álle beroepen aan de slag kan.

Dat brengt bij de derde instantie die over de affaire nog eens goed zou moeten nadenken, namelijk de politiek in haar geheel. In Nederland kunnen personen met een strafblad (destijds SP’er Van Velzen en GL’er Duijvendak) ‘gewoon’ Kamerlid worden. De screening van kandidaten ligt uitsluitend bij de partijen zelf. In andere landen (Engeland, VS) kunnen mensen met een strafblad van een bepaalde zwaarte sowieso geen volksvertegenwoordiger worden. Misschien moet, met de sterke opkomst van populistische eenmansbewegingen, ook Nederland eens over zo’n bepaling gaan nadenken.