Vanaf 2012 gaat het mes in de zorgtoeslag. Volgens het kabinet om te voorkomen dat steeds meer mensen een zorgtoeslag ontvangen. Dat is een doorzichtige schijnbeweging. Het overgrote deel van de 2,1 miljard euro die de bezuinigingsmaatregel in 2015 moet opleveren, zal door de huidige ontvangers van zorgtoeslag worden opgebracht. Mensen met lagere inkomens gaan er alleen al door deze maatregel 2 procent in inkomen op achteruit. Het gaat om honderden euro’s per jaar.

We betalen op twee manieren voor de zorgverzekering. De ene helft van de premiesom wordt naar draagkracht op ieders inkomen ingehouden, in een centrale kas gestort en van daaruit over de zorgverzekeraars verdeeld. De andere helft wordt door verzekerden direct aan de zorgverzekeraar betaald, de zogenaamde nominale zorgpremie. Momenteel is dat gemiddeld zo’n 1200 euro per jaar. Om dat te kunnen betalen, krijgt een deel van de bevolking een inkomensafhankelijke zorgtoeslag.

In 2011 gaat het daarbij om 
5 miljard euro. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er bij bezuinigingen naar de zorgtoeslag wordt gekeken. Alleen de manier waarop dat gebeurt, pakt slecht uit voor mensen met lage en midden­inkomens. Volgens de zorgtoeslagregeling mag een eenpersoonshuishouden in 2010 maximaal 2,7 procent van het inkomen aan zorgpremie kwijt zijn. De rest wordt vergoed via de zorgtoeslag. Dat percentage wordt in vier stappen verhoogd tot 3,5 in 2015. Op het niveau van het minimum­loon (en lager) betekent dat een lastenverzwaring van ruim 150 euro per jaar.

Een meerpersoonshuishouden mag nu maximaal 5 procent van het inkomen kwijt zijn aan de zorgpremie, en dat loopt op tot 7 procent in 2012. Op het niveau van het minimumloon betekent dat een lastenverzwaring van ongeveer 375 euro. Bij een gepensioneerd echtpaar met een inkomen van 30.000 euro gaat het om een lastenverzwaring van 600 euro.

De huidige zorgtoeslagregeling is niet alleen peperduur, maar veroorzaakt ook veel administratieve rompslomp bij burgers en de Belastingdienst. De hoge zorg­premies dragen bij aan het groeiende probleem van wan­betaling en de toename van het aantal onverzekerden.

Het wrange is dat de hoge nominale premies en daarmee de zorgtoeslag in feite overbodig zijn. Het systeem werkt beter als we de zorgpremies helemaal inkomensafhankelijk financieren en de nominale premie gemiddeld op nul stellen. In dat geval krijgen de zorgverzekeraars voldoende geld uit de centrale kas om op doelmatige wijze de zorg voor hun verzekerden in te kopen. Zijn ze niet erg zuinig, dan moeten ze een paar honderd euro premie per jaar gaan bijvragen. Doen ze dat erg doelmatig, dan kunnen ze zelfs premie teruggeven.

Let wel, we betalen de zorg dan nog altijd helemaal zelf, maar we doen dat naar draagkracht zonder dat er een peperdure en bureau­cratische zorgtoeslag nodig is. Het gebeurt niet vaak dat met één verandering zo veel vliegen in één klap kunnen worden geslagen.

De auteur is hoofdbestuurder bij FNV Vakcentrale.