Het was gisteren Hervormingsdag. Een dag waarop de gedachten teruggaan naar 1517. Met de intrede van de Reformatie veranderde de maatschappij volledig. Er vond een ”Umwertung aller Werte” plaats. Deze ontwikkeling brachten grote maatschappelijke, politieke en sociale consequenties met zich mee. Voor het eerst sinds de middeleeuwen kwam de nadruk weer te liggen bij de individuele verantwoordelijkheid van de mens ten opzichte van zijn Schepper.

Eerder deze week verdedigde premier Mark Rutte de regeringsverklaring. In elk geval een element uit de boodschap van de kersverse premier had wel wat weg van die van de Duitse kerkhervormer. Niet de staat, niet de kerk, maar het individu is verantwoordelijk voor zijn of haar keuzes. Ook andere elementen uit de regeringsverklaring bieden hoop: de vrijheid van onderwijs lijkt voorlopig veiliggesteld, op medisch-ethisch terrein verandert er niets en eveneens wordt er niet gemorreld aan het aantal koopzondagen. Hoewel geen politieke Reformatie, is handhaving van de status-quo toch het minst slechte wat christenen kan overkomen. Bij andere kabinets­samenstellingen zou het regeringsbeleid voor christelijk Nederland minder gunstig uitgepakt hebben. Toch mag het ons geenszins in slaap sussen, alsof een centrumrechts kabinet uitkomst biedt, uiteindelijk zijn we reizigers naar een beter Vaderland.

Elke reformatie heeft een cultureel fundament nodig. Wat dat betreft is de situatie in 2010 helaas niet veel anders dan in 1517. Voor beide jaartallen geldt: een samenleving op drift. Lag de Europese samenleving in het begin van de zestiende eeuw in een diepe geestelijke slaap verzonken, momenteel is het helaas weinig anders. Sinds de jaren zestig is er als gevolg van de secularisatie een morele en culturele kaalslag gaande in Nederland en het einde daarvan is helaas nog niet in zicht. De geest van de paarse kabinetten is nog altijd springlevend. Na de kabinetten-Kok is het er niet beter op geworden. Het debat over immigratie en integratie verdeelt de samenleving tot op het bot. Het vertrouwen in traditionele leidslieden is grotendeels verdwenen, de geloofwaardigheid van de boodschap van de politieke partijen in het centrum van de macht is voor zeer velen weg. Ervoor in de plaats zijn, zowel op links als op rechts, populistische partijen gekomen die de onvrede in de samenleving wel scherp aanvoelen en exploiteren, maar ten diepste niet begrijpen in welk moreel en geestelijk vacuüm de samenleving beland is.

Nederland heeft, behalve aan een kerkelijke hervorming, behoefte aan een politieke reformatie. Meer dan ooit is een herstel van waarden en normen nodig. Die verandering is niet te verwachten van de staat, hoewel Balkenende geprezen moet worden voor het op de kaart zetten van het thema. Een grote verantwoordelijkheid ligt hier voor elk individu. Bij karakter- en gewetensvorming en het bijbrengen van deugden in de opvoeding. Bij goed onderwijs op de scholen. Bij de overdracht van waarheden in de kerken. Laat de kerk de kerk weer zijn: de plaats waar de weg naar het Leven wordt gewezen. Een opdracht voor het christelijke middenveld en voor individuele christenen.

De auteurs zijn actief binnen het Christelijk Conservatief Beraad.