In een recente bijdrage in de International Herald Tribune doet Jenny Nordberg een boekje open over het vaak lastige dubbelleven dat deze meisjes leiden. Cijfers over het aantal meisjes dat door hun ouders wordt vermomd als jongen zijn er niet, maar iedereen in Afghanistan heeft wel een kennis of familielid dat het in haar jonge jaren heeft ondergaan. ”Bacha posh” worden ze genoemd: als jongen verkleed; niemand die ze nadrukkelijk als zoon of jongen aanduidt.

De praktijk doet zich voor 
binnen alle sociale klassen, 
etnische groepen en in alle regio’s van Afghanistan. Vaak ligt er een economische noodzaak aan ten grondslag: kinderen moeten meehelpen geld te verdienen maar voor meisjes is dat niet toegestaan. Verder is er de enorme druk op vrouwen om een jongen ter wereld te brengen. Vooral in laagopgeleide milieus wordt gedacht dat de vrouw invloed heeft op het geslacht van haar ongeboren kind. Baart zij enkel meisjes 
dan wordt haar dat zwaar aangerekend, vooral door haar schoonfamilie. Om die druk 
te verminderen is een jarenlange vermomming van een van haar dochters een oplossing.

Op gezinnen zonder jongens wordt sowieso door de omgeving neerbuigend neergekeken; een als jongen verkleed en geknipt meisje doet dan wonderen. Een ”bacha posh” krijgt gemakkelijker toegang tot onderwijs, kan wel buitenshuis werken, mag haar zussen op straat begeleiden. Kortom, ze kan zich al die vrijheden veroorloven die jongens hebben.

Een van de moeders die haar dochtertje als jongen door het leven liet gaan is Azita Rafaat, parlementslid in Kabul. Ze werd door haar schoonfamilie mishandeld omdat ze geen jongens baarde. Ten langen leste besloten zij en haar man om hun jongste telg, de 6-jarige Manoush, als jongetje te vermommen.

En zodoende veranderde de 6-jarige Manoush in Mehran, ging ze met haar moeder naar de kapper om haar lange haar af te knippen, en kreeg ze jongenskleren aan. Op school reageerden haar klasgenootjes nauwelijks; ze bleef daar gewoon met haar vriendinnetjes spelen; maar buiten schooltijd hing ze de jongen uit.

Het nieuwe hoofd van haar school wist niet beter dan dat Mehran een jongen was, totdat ze haar een keer hielp bij het verkleden… Familieleden en collega’s van haar moeder kennen het geheim van Mehran, maar buitenstaanders denken dat Mehran een jongen is. En dat is voldoende om haar de vrijheid van een jongen te laten genieten.

De tienjarige Mina uit Kabul gaat ’s ochtends vroeg twee uur naar school; eenmaal weer thuis kleedt ze zich om, om de rest van de dag als Abdul Matteen, als jongen, te werken in een winkeltje. Zo helpt ze haar moeder om het gezin van acht meisjes te onderhouden. Vader werkt ver weg als loonarbeider, en verkwist ook nog eens een groot deel van zijn inkomen aan drugs. Mina geeft toe dat ze haar dagelijkse gedaanteverandering nog altijd erg spannend vindt, vooral als er klasgenootje in de winkel komen en ze bang is dat die haar herkennen als Mina.

Die ontmaskering is onvermijdelijk zodra de meisjes de pubertijd bereiken en hun lichaam zichtbaar vrouwelijke vormen krijgt, of zodra ze door hun familie worden uitgehuwelijkt.

De 15-jarige Zahra zegt er grote moeite mee te hebben om na jaren zich als jongen te hebben gedragen, nu als meisje door het leven te moeten gaan. „Niets in me voelt als een meisje”, zegt ze. Zodra ze uit school komt kleedt ze zich dan ook nog altijd snel om, om als een jongen de straat op te gaan – te voetballen, te fietsen en met jongens te ravotten.

Bij Shukkria Siddiqui duurde dat moment extra lang, met alle nare gevolgen van dien. Ze is nu 36, getrouwd en moeder van drie kinderen. Shukkria kwam pas op haar zestiende in de pubertijd. Tot die tijd was ze als Shukur, als jongen, door het leven gegaan. Omdat ze zou worden uitgehuwelijkt, moest ze terugkeren tot haar vrouw-zijn, zo vonden haar ouders, maar dat viel voor haar niet mee. Ze had immers nooit leren koken, nooit geleerd om in een boerka te lopen. Zich als vrouw gedragen en dagelijks met vrouwen omgaan? Shukkria had geen idee hoe ze dat moest doen.

Nu wil ze niets liever meer dan vrouw zijn, een echte moeder voor haar kinderen. Maar wie haar vraagt wat haar beste tijd was, die krijgt als antwoord: de tijd dat ze een jongen was.

Dit is het eerste deel in een tweeluik over vrouwen in Afghanistan. Morgen deel twee.