Voorzitter Guy Verhofstadt van de liberale fractie (met VVD en D66) en zijn collega Martin Schulz van de socialisten (met de PvdA) verweten Frankrijk en Duitsland woensdag dat ze de oorspronkelijke voorstellen flink hebben verwaterd.

Volgens Verhofstadt kunnen eurolanden straks gewoon de begrotingsregels aan hun laars blijven lappen. Hij vindt het „onbegrijpelijk” dat de Duitse bondskanselier Angela Merkel zo veel water bij de wijn wil doen.

De EU-ministers van Financiën spraken maandag in Luxemburg af dat de Europese Commissie een zware boete kan opleggen aan lidstaten die een hoger begrotingstekort hebben dan de EU-limiet van 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Die sanctie kan alleen afgewend worden als een ruime meerderheid van de andere EU-landen er nee tegen zegt. Dat is een omkering van de huidige gang van zaken. Nu is het nog zo dat lidstaten pas beboet kunnen worden als een meerderheid van de EU-landen daartoe besluit.

Toch is de nieuwe aanpak minder streng dan oorspronkelijk de bedoeling was. Op aandringen van Frankrijk en Duitsland houden de lidstaten nog een flinke vinger in de pap. Ze moeten er namelijk eerst mee akkoord gaan dat de Europese Commissie een procedure begint tegen een land met een te hoog tekort. Ook als een lidstaat buiten eigen schuld in begrotingsproblemen is gekomen, moeten de andere EU-landen eerst een oordeel geven voor de Europese Commissie een procedure in gang mag zetten.

Volgens Verhofstadt en Schulz is hierdoor niet langer sprake van ‘semiautomatische sancties’. Minister Jan Kees de Jager oordeelde maandag een stuk positiever. Hij erkende dat de aanpak van ‘eurozondaars’ minder streng wordt dan hij gehoopt had, maar vindt wel dat er grote stappen voorwaarts zijn gezet. Zo kunnen eurolanden die het echt te bont hebben gemaakt straks zonder politieke tussenkomst worden beboet.

De EU-leiders moeten tijdens een top volgende week nog instemmen met de afspraken. Het nieuwe regime biedt de Europese Commissie ook de mogelijkheid lidstaten te dwingen hun staatsschuld snel te verlagen als die hoger is dan 60 procent van het bbp. Ook kan Brussel straks landen die economisch slecht presteren (bijvoorbeeld door te hoge loonkosten) tot de orde roepen, eventueel via sancties.