Het verlopen van de unilaterale bouwstop van tien maanden op de Westoever heeft voor een nieuwe crisis rond Israël gezorgd. De Palestijnen zijn er opnieuw in geslaagd om internationale druk op Israël te genereren.

De internationale gemeenschap reageerde voorspelbaar en veroordeelde Israël voor het niet verlengen van de bouwstop. Het lijkt er echter sterk op dat men door de bomen het bos niet meer ziet.

Op een bijeenkomst in Amsterdam op 4 oktober kwam de bouwstop ook aan de orde. Voormalig EU-commissaris Bolkestein noemde daar de hervatting van de bouw door Israël „stupide politiek”, waarop de ook aanwezige Israëlische ambassadeur bijna uit zijn diplomatieke harnas stapte en Bolkesteins woordgebruik kapittelde. Wat velen ontging was dat Bolkestein, die pro-Israël is, zijn opvattingen baseerde op een gebrek aan informatie. Zo zei hij dat Israël de bouwstop had opgeheven en daarmee het vredesproces had gecompliceerd.

In het internationale tumult was dit niet de enige verkeerde aanname de laatste weken. Natuurlijk werd de bouwstop niet ”opgeheven” door Israël. Er was sprake van het aflopen van de periode van tien maanden, die vanaf het begin was bedoeld om de Palestijnen naar de onderhandelingstafel terug te krijgen. De Palestijnse president Mahmud Abbas verspilde echter negen maanden van die bouwstop. De VS dwongen hem uiteindelijk om hernieuwde onderhandelingen met Israël aan te gaan.

De media droegen traditioneel hun steentje bij aan het ontstaan van de verkeerde aannames. Zo berichtte CNN op 26 september dat „Israël de bulldozers de Westover op stuurde zodra de bouwstop afliep.” Israël stuurde echter geen bulldozers; wel was er sprake van hervatting van bouwprojecten die tien maanden geleden waren stilgelegd.

Er is echter geen sprake van grootschalige nieuwe projecten of landroof, zoals in meer extremistische kringen wordt beweerd. In hun obsessie met de bouw in de Joodse gemeenschappen op de Westoever ‘vergeten’ de media essentiële informatie te verstrekken over andere aspecten van dit vredesproces.

Een voorbeeld is de Palestijnse houding ten opzichte van de bouwstop. Die werkt bijna op de lachspieren. Tijdens de eerdere onderhandelingen over een definitief akkoord was de Palesteinse Autoriteit (PA) namelijk al akkoord gegaan met de inlijving van 80 procent van de Joodse gemeenschappen op de Westoever bij Israël.

Daarnaast zijn de Palestijnen zelf degenen die tot op de dag van vandaag de bouwprojecten in deze gemeenschappen uitvoeren. PA- hoofdonderhandelaar Saeb Arekat is zo multimiljonair geworden. Zijn fabrieken leveren het beton voor de bouw van huizen in de Joodse gemeenschappen en het veiligheidshek dat Israël bouwt.

De Palestijnse obstructie van het vredesproces is een ander gegeven waarover nauwelijks wordt gerapporteerd buiten Israël. Abbas blokkeerde negen maanden lang de Amerikaanse pogingen om het vredesproces vlot te trekken. In diezelfde periode ging de PA onverminderd door met de ophitsingcampagne tegen Israël. In maart dit jaar resulteerde dat bijna in de derde intifada, toen de PA beweerde dat Israël de moslimheiligdommen bedreigde.

Een ander voorbeeld is de wijze waarop Abbas zijn ‘mandaat’ kreeg voor het voeren van besprekingen met Israël. De PLO-constitutie schrijft voor dat bij dergelijke cruciale beslissingen twaalf van de achttien leden van het uitvoerend PLO-comité voor moeten stemmen. Tijdens de vergadering in Ramallah stemden echter slechts negen leden van dit comité voor deze beslissing. Legaal heeft Abbas dus geen mandaat voor het voeren van deze besprekingen. Een eventueel akkoord met Israël zal dan ook ongetwijfeld ongeldig worden verklaard door de PLO. Het ontbreken van dergelijke informatie in de berichtgeving over het zoveelste vredesproces leidt dus opnieuw tot verkeerde conclusies in de internationale benadering van Israël.

Los van deze verkeerde aannames rijst de vraag of Europese politici zich voldoende realiseren wat de grenzen zijn van de concessies die Israël zich kan permitteren. Tot nu toe heeft iedere Israëlische concessie geleid tot meer extremisme van de Arabieren of zelfs tot oorlog. Concessies worden namelijk in de Arabische wereld gezien als een teken van zwakte.

De Westoever is echter geen Zuid-Libanon of Gaza; het is strategisch een uitermate vitaal gebied voor Israël. Aan de Israëlische kant is er bovendien weinig meer weg te geven op de Westoever. De PA fungeert er feitelijk al als een staat en heeft de steun van de internationale gemeenschap.

De politiek van Israël lijkt er nu op gericht om iedere verdere Israëlische concessie –zoals het verlengen van de bouwstop– te koppelen aan Palestijnse concessies die cruciaal zijn voor opheffing van dit conflict. Een dergelijke politiek is dus niet stupide, maar getuigt van inzicht in de kern van het conflict en de wijze waarop het opgelost moet worden.

De auteur is onderzoeker voor Missing Peace in Jeruzalem.