Nog lang stond de gereformeerde familie Van Cortlandt daar in het centrum van de macht. Haar buitenhuis aan de Hudson leende zich uitstekend voor bijeenkomsten op het gebied van handel, politiek – en geloof…

De Joodse scholiere Lenny Reisner (18) heeft leuk vakantiewerk voor haar leeftijd: ze leidt even buiten de stad New York toeristen rond op het landgoed, waar eeuwenlang Van Cortlandts woonden. Lenny draagt voor de gelegenheid klederdracht van rond 1800. Een lichte jurk die reikt tot op de grond, een donkergroene ceintuur hoog om haar middel. In haar handen houdt ze een bijpassend buideltje.

Vanaf de ingang van het landgoed voert ze een groepje belangstellenden naar het hoogtepunt: het fraai gerestaureerde koloniale landhuis. Ze loopt daarbij zelfverzekerd achterwaarts over de lommerrijke paden, haar betoog ondersteunend met gebaren, haar publiek nimmer uit het oog verliezend. Bijna is Lenny Reisner zélf de bezienswaardigheid van de dag. Bij het Van Cortlandt Manor aangekomen vraagt ze de groep bij de voordeur te wachten, om zelf snel achterom te verdwijnen. Even is het stil, maar dan opent ze van binnenuit de bovenste helft van de dubbele deur en vertelt verder alsof ze achter een katheder staat.

Er klinkt een verhaal over Olof van Cortlandt, die in 1600 in Wijk bij Duurstede wordt geboren. Hij komt in 1638 als soldaat van de West-Indische Compagnie met het schip De Haring naar de Nieuwe Wereld. Lenny kent de feiten: „Op Manhattan gaat hij huizen bouwen en bier brouwen, vlak bij Wall Street. Hij is politiek actief en wordt zelfs burgemeester van Nieuw-Amsterdam.”

Ten noorden van de stad, in de Hudsonvallei, handelen de Van Cortlandts in de 17e eeuw in bont met de Kitchtawancindianen. „Olof moet kind aan huis geweest zijn in de eenvoudige handelspost buiten de stad”, doceert Lenny, „net als zijn zoon Stephanus, die er in 1688 de eerste hectares grond koopt met speciale toestemming van de protestantse koning van Engeland. Dat was overigens de Nederlandse stadhouder Willem III.” Ook zoon Stephanus wordt burgemeester van de stad. Achterkleinzoon Pierre van Cortlandt maakt van het buitenverblijf aan de Hudson in 1749 zijn permanente woning.

Gids Lenny maakt een zwierig gebaar en zegt: „Hier staat nog Hollands antiek, dat door de eerste Van Cortlandt werd meegenomen uit Wijk bij Duurstede.” En met gevoel voor vertelkunst: „Generaties lang klinkt hier nog de Nederlandse taal bij de open haard, als vader Van Cortlandt zijn kinderen op koude winteravonden voorleest uit de Statenbijbel.” Ze wijst naar de Hollandse tegeltjes met Bijbelse taferelen in de schoorsteenmantel van de fraaie salon. „Die tegeltjes dienden als illustraties bij de Bijbelverhalen.”

Door de enorme hoeveelheid bewaard gebleven brieven, financiële verslagen en dagboeken kunnen we donderdag de dag een vrij compleet beeld krijgen van het leven op het landgoed gedurende een aantal eeuwen.

In de studeerkamer werd van achter massieve bureaus het bezit bestuurd, politiek bedreven en over het geloof gediscussieerd. De fraaie salon staat vol pronkstukken: Franse klokken, Chinees porselein, koperen kroonluchters, jachttrofeeën. Het is een vreemd idee dat hier ooit slaven de koperen sluitingen van de Statenbijbel hebben gepoetst en in de weer waren met de Hollandse speculaasplanken en ketels, potten en pannen die in een willekeurig Nederlands museum beslist niet zouden misstaan.

Lenny: „De familie Van Cortlandt heeft er mede voor gezorgd dat een groot gebied met Engelse koloniën werd omgevormd tot wat uiteindelijk de Verenigde Staten zijn geworden. Ze danken er een straatnaam aan op Manhattan, tegenover Ground Zero, vlak bij Wall Street.” Ze wijst op een groot schilderij waarop de jonge Pierre van Cortlandt staat afgebeeld. „Hij werd de eerste gekozen burgemeester van New York in de zelfstandige Verenigde Staten van Amerika.”

Even verderop hangt een portret van Joanne van Cortlandt, de echtgenote van Pierre. Lenny vertelt: „Pierre nam nooit een beslissing zonder inspraak van Joanne. Ze baarde acht kinderen en beheerde op strenge wijze het zakelijke imperium. Joanne van Cortlandt wist de altijd Dutch reformed gebleven familie over te halen om methodist te worden: dat paste beter in de anglicaanse traditie. Op het landgoed hadden zelfs opwekkingen plaats: luidruchtige samenkomsten van zeer emotionele gelovigen. Daarmee schudde de van oorsprong Hollandse familie definitief haar gereformeerde veren af.”