CASTRICUM – Dat de wereldeconomie op korte termijn weer in net zo’n „grote diepe bak met ellende” stort als in 2008 verwacht hij niet. Autoriteiten zijn er volgens Willem Middelkoop in geslaagd de meeste financiële bommetjes onder het tapijt te vegen. „Binnen enkele jaren komen die echter weer aan de oppervlakte. De problemen worden alleen maar groter en groter.”

Het huidige, zeer bescheiden economische herstel is eigenlijk geen écht herstel, vindt de publicist, ondernemer en voormalig beurscommentator. „Het is eerder een opveren vanaf een heel diepe bodem. Zo diep dat die opleving in procenten wel sterk móét zijn.”

Neem bijvoorbeeld de verkoop van bedrijfswagens. „Die daalde tijdens de kredietcrisis met zo’n 80 procent en is nu nog steeds ruim 30 procent verwijderd van het niveau van vóór de crisis. Maar vanaf de bodem lijkt het herstel heel wat.”

In het collectieve brein van burgers is herstel echter gewoon herstel. En betekent het óók dat het over is met de crisis en de problemen de wereld uit zijn. Maar dat is, twee jaar na het uitbreken van de ergste crisis in decennia, verre van het geval, stelt Middelkoop (48), die eind 2007 het crisisverloop goeddeels voorspelde in zijn boek ”Als de dollar valt”. „De onderliggende problemen in het financiële systeem zijn helemaal niet opgelost. De problemen zijn alleen maar groter en groter aan het worden.”

Door de geldkraan wijd open te zetten, slaagden centrale banken er wereldwijd in om de tikkende financiële bommetjes weer netjes onder het tapijt te vegen en een begin van herstel te initiëren. Middelkoop: „De kredietcrisis leek zo alles­vernietigend voor het financiële stelsel dat overheden alle mogelijke maatregelen hebben getroffen, ongeacht de gevolgen op de langere termijn.”

Die gevolgen zijn onder meer dat er de komende jaren door overheden fors bezuinigd moet worden. „Die 18 miljard euro in Nederland is wat dat betreft maar een begin van wat we mondiaal kunnen verwachten. Dat leidt onvermijdelijk tot een frustratie van het herstel.”

Of de gevolgen ook zo sterk zullen zijn dat dit op korte termijn zal leiden tot een nieuwe dip weet Middelkoop niet. 
„Plus 0,1 of -0,1; het doet er ook niet toe. Op zijn best krijgen we een kwakkeleconomie met langjarige nulgroei, zoals Japan al jaren kenmerkt.”

Ook gaat er een moment komen dat de onopgeloste financiële problemen weer aan de oppervlakte komen, zegt Middelkoop stellig. „Er komt een punt, mogelijk al binnen een jaar of vijf, waarop de problemen zo groot zijn geworden dat ze niet langer verborgen kunnen blijven en er opnieuw een grote crisis ontstaat.”

Middelkoop doelt voornamelijk op de staatsschulden die in grote delen van Europa, in de VS en in Japan inmiddels de pan uit zijn gerezen. „Gecombineerd met de nog altijd zeer zwakke balansen van banken, verzekeraars en pensioenfondsen. Hun vermogens, afgezet tegen alle risico’s en verplichtingen, laten in de gehele financiële wereld nog altijd een zeer ongezonde verhouding zien.”

De onlangs aangescherpte eisen omtrent de buffers voor banken, het zogenoemde Basel III-akkoord, veranderen daaraan niets, stelt Middelkoop. „Afgesproken is dat banken acht jaar de tijd krijgen om hun geschonden vermogens te herstellen. Acht jaar! Niet acht maanden, of acht kwartalen, maar acht jaar! En dat terwijl we in de vorige acht jaar met het ploffen van de internet­bubbel en de kredietcrisis maar liefst twee keer een majeure crisis hebben gehad.”

Autoriteiten, zegt Middelkoop, „zoals politici, bankiers, toezichthouders en marktpartijen” weigeren echter openheid van zaken te geven over hoe de zaken er in werkelijkheid voor staan. „Ze kiezen voor het pappen-en-nathoudenregime. Vrolijk doorgaan op de ingeslagen weg die ons juist in deze crisis heeft gebracht. Ze doen alsof ze een veiliger systeem ontwikkelen, terwijl ze heel goed beseffen dat er helemaal geen gemakkelijke oplossingen zijn voor de huidige problemen.”

Ook een minister De Jager (Financiën) werkt daaraan mee, wanneer hij voor de camera verkondigt op dit moment geen dubbele dip te verwachten. „Het is niet eens dat hij liegt, maar hij vertelt ook niet wat er wél mis is, om zo de rust op de financiële markten te bewaren. Alle autoriteiten werken daaraan mee. Gaat u rustig slapen, is wat u standaard van hen zult horen. Het is allemaal communicatiestrategie.”

Ze kunnen ook niet anders, zegt Middelkoop. „Ze worden ervoor betaald om er onder de gegeven situatie het beste van te maken. Ze kunnen ook niet eerlijk zijn. Daarvoor liggen er nog te veel van die bommetjes onder het tapijt. En die kunnen alleen maar onschadelijk worden gemaakt door op mondiaal niveau tot een schuldsanering over te gaan. Maar dat is zó groot. Daar wil men niet eens aan denken.”