Dit soort kritiek verdient echter relativering. Een deel van de plannen is ontwikkeld in de tijd dat de PvdA nog op het pluche zat. Ook elke ander kabinet had, na een periode waarin de overheid de economie bleef stimuleren, nu toch echt de knop moeten omzetten richting fikse bezuinigingen. Dat er iets, nee, veel moet gebeuren om de begroting sluitend te krijgen en de staatsschuld te verminderen, moet zelfs de meest linkse partij toegeven.

Dat betekent niet dat er geen kritiek te oefenen valt op het werkstuk van minister De Jager van Financiën. Zo zijn er vraagtekens te plaatsen bij de forse bezuinigingen op het ambtenarenapparaat. Vaak zit er achter dit soort ingrepen nauwelijks enige filosofie, behalve het op gemakkelijke wijze binnenhalen van geld. Terwijl de burger aan de kwaliteit van het openbaar bestuur steeds hogere eisen stelt, komt de politiek met een nieuwe ronde van bezuinigingen, op het moment dat de ministeries nog bezig zijn de vorige ronde fatsoenlijk uit te voeren. Dat leidt tot een overheids­apparaat dat jaar na jaar voornamelijk met zichzelf bezig is. Willen we dat?

Maar de kritiek op dit onderdeel neemt niet weg dat wat de grote lijn betreft minister De Jager een compliment verdient. Op knappe wijze heeft hij de achterliggende weken op twee borden geschaakt, dat van de formatie en dat van het demissionaire kabinet, en heeft hij de wensen van de oude en de nieuwe coalitie met elkaar gezwaluwstaart. Het resultaat is een begroting die een nieuw kabinet een opstapje biedt tot het echte werk.

Dat echte werk moet er dan nu overigens wél gaan komen. Wat het demissionaire kabinet op Prinsjesdag gedaan heeft, is –met alle respect, want het valt hem vanwege zijn demissionaire status nauwelijks te verwijten– niet meer dan een aantal voor de hand liggende, veilige bezuinigingen bij elkaar sprokkelen. Maar na het snel plukken van het laaghangende fruit moet er meer, veel meer gebeuren.

Waar Nederland nu behoefte aan heeft, is een integrale doorlichting van de overheidsfinanciën en aan werkelijke, doordachte hervormingen op de gevoelige terreinen sociale zekerheid, zorg en onderwijs. Dat is de grote opdracht aan het nieuwe kabinet.

De Jager is zich hiervan terdege bewust. Hij ziet zich als nieuwe minister van Financiën in gedachten al de geschiedenisboekjes ingaan als de bewindsman die aan de wieg stond van een heuse vlaktaks.

De spannende vraag is echter in hoeverre VVD en CDA voor deze én voor andere hervormingen de ruimte krijgen van de op sociaaleconomisch terrein zo behoudzuchtige PVV. De komende weken zullen duidelijk maken hoeveel samenhang, visie en lef de rechtse coalitie nu werkelijk heeft. Of zij lukraak gaat bezuinigen, zwaaiend met een vreselijk dik afgestelde kaasschaaf, of dat zij een coherente toekomstvisie gaat neerleggen waarmee Nederland echt vooruit kan.