Bij de Groninger theologische faculteit meldden zich 85 nieuwe studenten aan bij de bachelor- en masteropleidingen, vergeleken met 72 nieuwe studenten vorig jaar. Hiermee komt het aantal ingeschreven studenten rond de 250, een record in de geschiedenis van de faculteit, aldus decaan prof. dr. G. H. van Kooten. Hij noemt als positief resultaat een grote financiële investering vanuit het programma Duurzame Geestes­wetenschappen van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Op grond van extra investeringen kan de faculteit het Centrum voor Religie & Conflict inrichten, en ook de bestudering van de interactie tussen religie en cultuur in de oudheid verder stimuleren.

Prof. Van Kooten toont zich verheugd over de komst van de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) naar Groningen. „De komst van de PThU, met haar geestelijke, levensbeschouwelijke dimensie, is een prachtige aanvulling op het geesteswetenschappelijke profiel van onze faculteit.”

De opleiding godgeleerdheid in Leiden heeft vijftien eerstejaarsstudenten ingeschreven. Leiden maakt nog steeds zijn internationale reputatie als een van de beste theologische opleidingen waar, zegt onderwijscoördinator dr. Elizabeth P. den Boer. „Studenten die een degelijke academische theologie-opleiding willen volgen, kiezen nog steeds voor de universiteit van Leiden. Ook het aantal studenten dat het christendom binnen de opleiding wereldgodsdiensten wil bestuderen, is dit jaar weer gegroeid.”

Het departement godgeleerdheid aan de Universiteit Utrecht heeft zestien voltijdstudenten ingeschreven, met een mogelijke uitloop naar achttien tot twintig, meldt onderwijsdirecteur dr. 
Nico Landman. Vorig jaar waren dat er achttien, waarmee Utrecht een stabiel beeld vertoont. Daarnaast zijn er 36 deeltijdstudenten, evenveel als vorig jaar.

De Vrije Universiteit telt op dit moment 126 nieuwe instroomstudenten. Dat is minder dan de 166 nieuwkomers vorig jaar, maar toen was er sprake van een uit­zonderlijke stijging van 40 procent vergeleken met het jaar daarvoor, aldus decaan prof. W. Janse. Hij ziet een toenemende belangstelling voor theologie onder vwo-
leerlingen. De verschillende nieuwe opleidingen aan de VU voorzien volgens hem duidelijk in een behoefte.

Het nieuwe centrum voor oosterse orthodoxie en daaraan gerelateerd de komst van gasthoog­leraar en patristicus Andrew Louth van de universiteit van Durham (Engeland), voor een periode van vier jaar), heeft geleid tot nieuwe promovendi in dit vakgebied. Het aantal promovendi verenigd in de Graduate School, bedraagt ongeveer 175, van wie de helft uit het buitenland komt. „Wij voelen ons niet naast elkaar maar met elkaar verantwoordelijk voor de zichtbaarheid en de toekomst van de klassieke theologie”, zo vat dr. Janse het theologisch profiel van de VU samen. „Dat geldt ook internationaal, want alleen zo zijn er meer instroom van de nieuwe promovendi en een toename van de kwaliteit van het onderzoek te verwachten.”

De Evangelische Theologische Faculteit in Leuven (Heverlee), waar zich in toenemende mate studenten uit Nederland aan­melden, telt tot nu toe veertig nieuwe aanmeldingen (voor het overgrote deel voltijds) voor het bachelor- en masterprogramma. Er hebben zich daarnaast 10 nieuwe promovendi aangediend, wat het totaalaantal op 51 brengt. De inschrijving loopt nog, omdat de ETF pas op 27 september begint, aldus administratief directeur drs. Pim Boven.

De Theologische Universiteit van de Christelijke Gereformeerde Kerken in Apeldoorn (TUA) heeft voor het komende jaar 28 nieuwe voltijdstudenten ingeschreven. Een aanmerkelijke groei vergeleken met vorig jaar, toen zestien nieuwe studenten zich aanmeldden. Het totaal aantal voltijd­studenten staat nu op 104.

Rector prof. dr. G. C. den Hertog denkt dat de groei te maken heeft met het afschaffen van de instroomeis klassieke talen (waardoor een drempel van veertien maanden extra studie is weg­gevallen) en de verplaatsing van de PThU naar Groningen en Amsterdam. „In de regio van Zwolle tot Amersfoort overwegen studenten nu om hun bachelor in Apeldoorn te doen. Toch is het niet zo dat de klassieke talen verdwijnen in Apeldoorn. Ze zijn nu opgenomen in het curriculum. Klassieke teksten komen tijdens colleges aan de orde en worden samen gelezen met een docent klassieke talen.”

Een interne visitatiecommissie onder leiding van onder anderen dr. M. Sarot en dr. E. Talstra heeft het onderwijs in Apeldoorn kritisch tegen het licht gehouden. „Dat is nodig omdat over drie jaar een landelijke commissie zich over de theologieopleidingen in Nederland buigt. Voor Apeldoorn betekent dit dat er op termijn meer geïnvesteerd moet worden in theologisch onderzoek”, aldus Den Hertog.

De Theologische Universiteit van de Gereformeerde Kerken vrij­gemaakt meldt voor het komende jaar zestien nieuwe bachelor­studenten, drie voor de premaster en negen voor de eenjarige master (van wie zeven in de missionaire master). Vergeleken met de cijfers van vorig jaar is er sprake van een stabiel beeld, aldus rector prof. dr. M. te Velde. „Sinds enkele jaren hebben we een eenjarige master, die kennelijk in een behoefte voorziet.”

Op 1 september vorig jaar ging onder leiding van dr. Stefan Paas de zogenaamde master ”missionair gemeente-zijn” van start. „Deze variant is intussen de grootste. In de nieuwe cursus is daarin een groep van vijftien studenten aan het werk.”

In de nieuwe cursus is de studie volgens een volledig herzien curriculum van start gegaan, zo stelt prof. Te Velde. „De herziening is voor een deel het gevolg van de opheffing van de vooropleiding, maar moet tegelijk leiden tot een minder versnipperde en meer geïntegreerde opzet. Per college­periode is nu steeds één terrein van de theologie leidend en wordt het aantal vakken dat tegelijk wordt gegeven beperkt. Ook moet men in het derde bachelorjaar een profiel kiezen dat de mogelijkheid biedt voor andere beroepsuitgangen of vervolgstudies dan die voor predikant. Wel blijft het opleiden van goede predikanten en andere verkondigers van het Evangelie de kerntaak van onze universiteit.”

„Verhuizing PThU heeft invloed”

De verhuizing van de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) naar Groningen en Amsterdam, die officieel op 1 september 2012 van kracht wordt (dan vindt de fysieke verhuizing plaats), heeft op termijn ook consequenties voor de theologische opleidingen in Nederland.

Dr. H. C. van der Sar, voorzitter college van bestuur van de PThU, stelt dat het succes van de nieuwe constellatie van de PThU uiteindelijk bepaald zal worden door de aantallen studenten die in de nieuwe plaatsen instromen. „De toekomst van de PThU ligt in samenwerking met de andere universiteiten. Het is te voorbarig om te zeggen dat de daling van het aantal studenten bij de PThU spectaculair zal worden omgebogen, maar ik verwacht wel een blijvende brede instroom als we eenmaal in Amsterdam en Groningen zitten. Qua regionale spreiding en qua eigensoortigheid van de opleidingen in deze plaatsen zal de PThU hier positief op kunnen inspelen.”

Van der Sar meldt voor het komende jaar 353 inschrijvingen. Vorig jaar waren dat er 384. De geringe daling heeft zijns inziens te maken met een lagere instroom van nieuwe bachelorstudenten. „Geen onverwachte ontwikkeling, gezien de aankondiging van het vertrek van de PThU uit Kampen, Utrecht en Leiden. Behalve van een lagere instroom is ook sprake van een hogere uitstroom. De studenten die via Leidse Onderwijs­instellingen (LOI) op afstand bij de PThU studeren, hadden dit jaar voor het eerst de mogelijkheid om zich als contractant in te schrijven. Een aantal heeft daarvan gebruikgemaakt. Dat betekent dat ze nog steeds bij ons studeren, maar niet langer mogen worden meegeteld als student. Een tweede factor is dat 31 augustus de laatste gelegenheid bood om een kerkelijk examen alsook een doctoraal oude stijl af te leggen en dat velen van die mogelijkheid gebruik hebben gemaakt.”

De situatie per 1 september 2011 is de verplaatsing van de bachelor theologie klassiek van Kampen naar Amsterdam en een aanbod van een minor binnen de bachelor godgeleerdheid van de Rijksuniversiteit Groningen (enkele onderdelen daarvan worden al in het eerste jaar geplaatst). Als nieuwe ontwikkelingen noemt Van der Sar verder de toekenning van de hbo-master aan Christelijke Hogeschool Ede (CHE), waarin de PThU een plaats inneemt. Ook de doorstroming vanuit de Evangelische Theologische Faculteit in Leuven (Heverlee) is voor de PThU van groot belang, aldus Van der Sar.