Balk is een lieflijk stadje tussen de Gaasterlander bossen en het Slotermeer in de zuidwesthoek van Friesland. Denken veel mensen. Balk lijkt inderdaad op een stad, omdat het riviertje de Luts als een gracht door het centrum stroomt. Maar Balk is een dorp. Met nogal wat monumenten.

Een ervan is het voormalige notariskantoor op Raadhuisstraat 2. Notaris De Gelder ging in 1999 met pensioen, maar is nog wel eigenaar van het pand. De meeste mensen die er aktes kwamen ondertekenen, hebben niet geweten dat het kantoor een bijzonder kamertje bevatte.

Opmerkelijk genoeg ligt de ruimte met het dure panoramabehang niet achter de voorname gevel van het notariskantoor, maar achter de zwartgeschilderde gevel van een klein huisje ernaast. Ooit was het notariskantoor burgemeesterswoning en heeft een Balkse burgervader het naastgelegen huisje bij zijn woning gevoegd. Zodat hij in de kamer met het mooie panorama­behang kon slapen.

Het bewuste kamertje is niet zo gemakkelijk te vinden, zo blijkt wel als de vrouw van de notaris, E. de Gelder-van Rappard, de nieuwsgierige bezoeker voorgaat. Eerst door het kantoor, nu in gebruik bij de provincie Friesland. Dan door een gangetje en twee trappen op. De deur van het kamertje is met een hangslot afgesloten.

Als de deur opengaat en de gordijnen opzij zijn geschoven, wordt duidelijk waarom het hier om panoramabehang gaat. Op de vier wanden is in zwart-wit een compleet jachtverhaal afgebeeld. Op de rechtermuur is te zien dat een jagersgezelschap in een bos een mannetjeshert ontdekt en de achtervolging inzet. Op de wand waar de deur in zit, plonst het hert door een rivier om aan zijn achtervolgers te ontkomen.

Op de linkermuur is het hert geschoten en vieren de jagers feest. Tussen de ramen in de vierde wand is een fontein te zien. Hoe langer je naar het behang kijkt, hoe meer aardige details je ontdekt. De Gelder wijst naar een vijver waar het jachtgezelschap drie flessen wijn in heeft gelegd. „Leuk hè, zo bleef de wijn koel.”

Het panoramabehang ”Chasse dite d’après Vernet” is rond 1835 gemaakt in Frankrijk, naar het voorbeeld van de werken van de Franse kunstenaar Carle Vernet. Met houten blokdrukken zijn de motieven op kleine, vierkante vellen lompenpapier aangebracht. Op die manier kon een hele serie behangsels worden gemaakt.

Door de kwetsbaarheid van het papier zijn er wereldwijd slechts vier behangsels overgebleven die hetzelfde panorama vertonen: in Duncan House in de Verenigde Staten, in Musée de la Chasse in Parijs, in een boerderij in het Groningse Winsum en in het notaris­kantoor in Balk.

Omdat het zo uniek is, heeft het echtpaar De Gelder destijds besloten het behangsel te laten restaureren. Om dezelfde reden mogen mensen het panorama morgen bewonderen. „Maar niet met meer dan acht tegelijk. En ik ben de hele dag aanwezig om te voorkomen dat mensen het aan raken.”

In Nederland staan veel monumenten. Morgen zijn ze te bezoeken tijdens Open Monumentendag. Redacteur Gerco Verdouw kijkt alvast achter de muren van zes opvallende bouwwerken. Vandaag deel 5: het panoramabehang in Balk.