„Ds. Steenblok was zeer breed belezen man”

De bibliotheek is ontstaan na het overlijden van ds. C. Steenblok, predikant van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland, vertelt bibliothecaris drs. Johan van Berkum. „Ds. Steenblok is in 1966 gestorven. Hij liet een enorme bibliotheek na. Al snel rees de vraag: hoe bewaren wij die als geheel? De Stichting tot bevordering en instandhouding van de zuivere waarheid heeft de boeken van de weduwe kunnen kopen.”

De collectie heeft eerst onderdak gehad op „de kamer van student Wink”, daarna stonden de boeken op een zolderkamer boven de kosterswoning van de gereformeerde gemeente in Nederland in Gouda aan het Stationsplein. „Toen in 1977 Huize Winterdijk klaarkwam is alles overgebracht naar hier.”

De bibliotheek huist in een grote kamer op de eerste verdieping van het Goudse tehuis. Daar staan verrijdbare stellingen vol oude en nieuwere boeken. Het ruikt er naar historisch papier.

In de ruimte is het op deze zomerdag op temperatuur. Er staat geen klimaatbeheersingsapparatuur. „We zijn wel aan het nadenken over betere brandbeveiliging. Uiteindelijk staat hier toch een waardevolle collectie.”

Op slot

Twee bewoners van het huis steken hun neus om de deur: „O, ziet dat er zo uit. Meestal zit de deur op slot. Zijn dit dus allemaal boeken van Steenblok.” Van Berkum legt uit dat er inmiddels veel meer staat.

De collectie is in 1987 flink uitgebreid. „In dat jaar schonk ene meneer Docter zijn verzameling boeken aan de bibliotheek. Het ging vooral om Engelse en Schotse theologische en kerkhistorische werken”, vertelt Van Berkum, die de bibliotheek samen met de publicist dr. Bart Jan Spruyt beheert.

De twee bibliothecarissen kopen niet actief boeken aan. „Dat is niet ons doel. Van een aantal uitgevers krijgen wij nieuwe boeken aangeboden. Verder proberen wij ervoor te zorgen dat publicaties van predikanten van het kerkverband in de verzameling zitten.”

Regelmatig zijn er mensen die boeken schenken. „Wij zeggen er dan bij dat wij alleen de boeken houden die nog niet in de bibliotheek staan. De overige waardevolle boeken gaan naar de studenten die in opleiding zijn voor predikant. De rest wordt verkocht ten bate van Huize Winterdijk.”

De 7000 titels die de bibliotheek bevat zijn gerubriceerd. „Ds. Steenblok zelf had geen catalogus. Hij had een fotografisch geheugen. Hij wist precies alles te staan. De boeken zijn voor het eerst gerubriceerd na zijn dood. Dat heeft de boekenkenner ds. J. van der Haar gedaan. Die heeft een catalogus gemaakt. Nog op de typemachine.”

De bibliotheek is daarna jarenlang bijgehouden door bibliothecaris J. van Beek. Die stelde in 1989 een nieuwe catalogus op. Toen Van Berkum en Spruyt in 2002 het bibliotheekbeheer overnamen, is een heel nieuw overzicht gemaakt. „Wij zijn nu nog bezig met de verdere automatisering.”

De nieuwste catalogus laat zien dat ds. Steenblok „een zeer breed belezen man” was. Natuurlijk ontbreken rubrieken als Oude Testament, Nieuwe Testament, geloofsbelijdenissen, Reformatie en Engelse theologie niet, maar daarnaast staan er ook tientallen titels onder de kopjes ”Latijnse werken” en ”Franse theologie”. Ook is in de bibliotheek veel te vinden aan geschriften over en tegen de Rooms-Katholieke Kerk.

„Ds. Steenblok was een echte geleerde. Het valt op hoeveel polemische geschriften over theologische strijdpunten hij bezat.”

Op de schappen liggen ook uitgeschreven preken van ds. Steenblok. „Sommige daarvan zijn uitgegeven. Mogelijk volgen er in de toekomst meer. Veel preken zijn echter niet af. Opeens stoppen ze.”

Rol

De bibliotheek wordt regelmatig geraadpleegd. „Wij lenen boeken uit aan onderzoekers, aan redacteuren van kerkhistorische uitgaven, zoals ”Oude paden” en natuurlijk aan predikanten en studenten van het eigen kerkverband, maar ook daarbuiten. De bibliotheek vervult een rol binnen de kerk. Ook leden van de studentenvereniging Solidamentum komen langs als zij een onderwerp moeten behandelen.”

Bezoekers moeten vooraf wel laten weten dat zij komen. De bibliotheek kent geen vaste openingstijden. „Vaak vraag ik wat zij willen hebben, dan neem ik die boeken mee naar huis en halen ze het gezochte daar op. Andere gebruikers combineren een bezoekje aan de bibliotheek met familiebezoek in Huize Winterdijk. Wij zijn flexibel.”

”De gezonde gelovige”

De Dr. Steenblokbibliotheek bevat een aantal bijzondere titels, laat bibliothecaris Van Berkum zien. „Kijk hier heb ik een boekje van de bekende Groningse hoogleraar Antonius Driessen: ”Wederkomst van Jezus, de Bruidegom uit den hemel”. Volgens ds. J. van der Haar is dit het enige exemplaar in Nederland van dit boekje.”

Het oudste boek uit de bibliotheek is in 1535 gedrukt. „Het gaat om een Latijnse uitgave van Matyas Devai-Biro, een Hongaarse reformator. Ze noemden hem ook wel de ”Hongaarse Luther””, vertelt Van Berkum, in het dagelijks leven werkzaam bij het studiecentrum van de SGP.

Toch staat een ander boek bij hem bovenaan. „Ik houd erg van het boek van Thomas Sheppard ”De gezonde gelovige”. Dat is geen zeldzaam boek, maar de inhoud spreekt me aan. Sheppard beschrijft zo mooi en helder het werk van de Heilige Geest in de bekering van zondaren. Hij beschrijft de overtuiging van zonden en dat het tot een verbrijzeling moet komen. Daarna volgen de verootmoediging en het geloof waardoor een zondaar Christus aanneemt. Ja, dat boek lees ik graag.”

Dit is het negende en laatste deel in een serie over theologische bibliotheken in Nederland.

refdag.nl/bibliotheek

„Ds. Steenblok was zeer breed belezen man”

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?