Dode Zeerollen in Groningse bibliotheek

De faculteit is gevestigd in een voornaam gebouw. Het voorste deel staat aan de Oude Boteringestraat, hartje Groningen, op 100 meter afstand van de Martinitoren. Het middelste stuk dateert uit de achttiende eeuw. De laatste uitbreiding van het gebouw stamt uit de twintigste eeuw. Dat gedeelte, met een recente toevoeging, is verbonden aan het Academiegebouw, het bestuurlijk centrum van de RUG.

De bibliotheek bevindt zich in het twintigste-eeuwse bouwdeel. De boeken staan op solide metalen stellingen, die met elkaar verbonden zijn. Via een paar trapjes komen bezoekers bij de bovenste afdeling. Ergens in een hoekje zit een student te lezen.

Frouke Veenstra zwaait de scepter in de bibliotheek, die tot 2002 in de Nieuwe Kijk in ’t Jatstraat was gevestigd. De –doopsgezinde– bibliothecaris was eerder documentaliste. In totaal is ze al dertig jaar aan de Groningse faculteit verbonden.

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werden er in het noorden van het land twee universiteiten gesticht: in Franeker (1585) en in Groningen (1614). „Er was toen een groot gebrek aan scholing voor predikanten in het noorden”, zegt Veenstra. Een opleiding theologie was dan ook belangrijk en bij de stichting van de universiteit van Groningen was de faculteit der godgeleerdheid van groot belang.

Vanaf de oprichting van de universiteit in 1614 tot 2004 leidde de faculteit predikanten op. Na de sluiting van de predikantenopleiding zette de RUG de studierichting theologie voort. „Onze faculteit heeft zich sterk ontwikkeld, ook zonder kerkelijke opleiding”, zegt Veenstra. „De bibliotheek heeft de collectie die aansloot op de kerkelijke opleiding behouden. Ook de Universiteitsbibliotheek (UB) heeft een groot aantal werken op theologisch gebied. Is de bibliotheek door bijvoorbeeld ruimtegebrek gedwongen boeken af te stoten, dan komen ze in de UB terecht. Wij gooien niets weg.”

De Protestantse Theologische Universiteit (PThU) maakte eerder dit jaar bekend naar Amsterdam en Groningen te willen verhuizen. Werken van Calvijn, Luther en andere reformatoren en een goed gesorteerde afdeling kerkgeschiedenis staan al op de planken te wachten op de nieuwe studenten. „We zien de komst van de PThU met belangstelling tegemoet”, zegt de bibliothecaris.

Er liggen ook publicaties op het terrein van Bijbel en Bijbelwetenschap. Ze laat een boek zien van uitzonderlijk groot formaat. „Dit is een facsimile-uitgave van de Leningrad Codex, het oudste complete handschrift van het Oude Testament. Deze codex dateert uit het begin van de elfde eeuw.”

Daarnaast staan er boeken over de Reformatie, hoewel de bibliotheek daarin niet echt is gespecialiseerd. De Zwinglibond, die een leerstoel heeft op de universiteit, financiert een eigen collectie.

Van specialisatie is wel sprake als het gaat om de Dode Zeerollen. Van 1947 tot en met 1956 werd een groot aantal oude handschriften ontdekt in Qumran. Geleerden hebben deze handschriften, die een schat van gegevens bieden over het Jodendom en het Oude Testament, ontcijferd en gepubliceerd. Op de stellingen in de bibliotheek staan tekstuitgaven, facsimile-uitgaven, commentaren en publicaties met de wetenschappelijke discussies over de gevonden handschriften.

De bibliotheek heeft ook een specialistische collectie op het terrein van de iconografie (beschrijving van/onderzoek naar beeldmateriaal) van de (wereld)godsdiensten. Er zijn bijvoorbeeld boeken over maskers die Afrikaanse volken gebruikten bij voorouderverering. Ook zijn er boeken over tempels in India en beelden van hindoeïstische goden.

Daarnaast huisvest de bibliotheek een grote afdeling met dia’s en documentatiemateriaal op allerlei godsdienstig terrein. Veenstra opent een lade en laat een aantal historische persfoto’s zien uit de tijd van de islamitische omwenteling in Iran in 1979.

Een derde specialisatie betreft de collectie kerkbouw en kerkkunst. De bibliothecaris toont fraai geïllustreerde boeken over middeleeuwse dorpkerken en over kerken in de provincie Groningen, uitgegeven door medewerkers van het Instituut voor Christelijk Cultureel Erfgoed (ICCE), dat onderzoek doet naar oude kerken. Het digitaal archief van ICCE is voor iedereen toegankelijk (kerkeninbeeld.nl).

De elektronische collectie wint terrein, zegt de bibliothecaris. „Studenten kunnen digitaal tekstedities van onder anderen kerkvaders, bibliografische bestanden en bestanden met tijdschriftartikelen raadplegen.”

Dit is het zevende deel in een serie over theologische bibliotheken in Nederland.

Collectie-Wijchers

Heel bijzonder is de collectie-Wijchers, die in een aparte ruimte van de Groningse universiteitsbibliotheek is gehuisvest. Rug aan rug staan er 10.000 tot 15.000 boeken die de bibliotheek in bruikleen heeft gekregen. Het is een zeer gevarieerde verzameling geestelijke liedboeken uit de zeventiende tot en met de twintigste eeuw, uit vele landen. De boeken worden niet uitgeleend.

Bibliothecaris Frouke Veenstra toont een aantal boeken uit de veelzijdige collectie: ”Eskimoliederen van Oost-Groenland”, ”Uytbreyding over de Psalmen des Propheten Davids” uit 1652 en ”Give out! Songs for the men in the service”.

De bibliotheek van de Groningse faculteit der Godgeleerdheid bevat een grote collectie liedboeken en dienstboeken. Een bijzonder exemplaar is ”Het boek der psalmen, nevens de gezangen bij de Hervormde Kerk van Nederland in gebruik”, met daarin een opdracht van koningin Anna Paulowna.

Dode Zeerollen in Groningse bibliotheek

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?