Verrassende zandbak in een slaperig Drents dorpje
Ze komen overal voor. In elk dorp en in elke wijk is er wel een speeltuin of voetbalveldje waar de jeugd zich kan vermaken. Betaald en aangelegd door de gemeente of door een actieve buurtvereniging die wekelijks oud papier inzamelt.
Meestal is het nodig om speeltoestellen ‘hufterproof’ te maken, zodat de jeugd de voor hen bedoelde attributen niet aan een voortijdig einde helpt. Dat gebeurt met wisselend succes. Niet zelden heeft een speelveld het karakter van een slagveld waar de Hunnen overheen zijn geraasd. Het is verbazingwekkend wat verveling kan uitrichten tegen alles wat niet van staal of beton is.
De speeltuin in het slaperige Drentse dorpje waar we een vakantieweek doorbrachten, zag er op het oog heel alledaags uit. Een glijbaan, een volleybalnet, wat klimtoestellen, een kabelbaantje, een betonnen tafeltennistafel en natuurlijk een zandbak. Vrij toegankelijk voor buurtkinderen en gastvrij voor vreemdelingen.
Het bijzondere zat ’m (letterlijk) in de grote houten zandbak, die de vorm had van een kasteel. Het zand was bezaaid met speelgoed. Niet alleen met simpele schepjes en vormpjes, maar ook met auto’s, vliegtuigen en graafmachines. Er lag zelfs een complete garage.
Waar kom je zoiets nog tegen? Waar is het nog mogelijk om spullen onbewaakt achter te laten in het vertrouwen dat mensen het verschil tussen het mijn en het dijn wel weten en daar ook naar handelen? Het roept herinneringen op aan lang vervlogen tijden.
De doorgeslagen individualisering heeft ertoe geleid dat mensen zich niet meer verantwoordelijk voelen voor gemeenschappelijk bezit. Die telefooncel, die lantaarnpaal, dat hek is toch ‘van niemand’. En wat je onbeheerd aantreft, mag je zomaar inpikken. Het wittefietsenplan dat de gemeente Amsterdam in 2000 bij wijze van proef lanceerde, was dan ook bij voorbaat gedoemd te mislukken.
Het gezegde ”De gelegenheid maakt de dief” is een excuus geworden om je dingen toe te eigenen, in plaats van een waarschuwing om op je spullen te letten. Een fiets die niet op slot staat mag je gewoon meenemen – het heeft ook geen zin om als gedupeerde aangifte te doen bij de politie.
Als samenleving hebben we dit al lang geaccepteerd. Tja, wie zet er zijn fiets nou niet op slot? En het ís ook niet slim om je portemonnee in je achterzak te steken als je gaat winkelen, toch? We krijgen tips van de politie en van beveiligingsbedrijven om van onze huizen onneembare vestingen te maken. Onze auto’s zitten boordevol elektronica om de internationaal georganiseerde maffia het hoofd te bieden. In onze winkelstraten hangen camera’s om verdachte bewegingen te registreren.
Niemand is te vertrouwen en de overheid treedt op als Big Brother, die met een spiedend oog alles in de gaten houdt. Sociale controle wordt nieuw leven ingeblazen, met dit verschil dat het accent verschuift van het sociale naar de controle. Vorige week nog heeft de Britse reclamecodecommissie een antiterreurspotje van de politie ingetrokken waarin Britten werden opgeroepen om hun buren in de gaten te houden en alles wat verdacht is te melden. Volgens het radiospotje was het al verdacht als mensen langer dan normaal de gordijnen dicht hielden, ergens contant afrekenden of op het werk plattegronden op internet bekeken.
Natuurlijk besef ik dat er op deze aardbol allerlei ongure types rondlopen die het gemunt hebben op andersmans spullen en dat we daar maatregelen tegen moeten nemen. Maar iets in me verzet zich ertegen om het vertrouwen in de medemens helemaal op te geven. Dat wíl ik gewoon niet.
Gelukkig hoeft het ook niet. Af en toe zie ik een tas onbekommerd aan een voordeurknop hangen, bestemd voor de bewoner die op dat moment even niet thuis is. En af en toe kom ik in een speeltuin zoals in dat slaperige dorp in Drenthe.
Reageren aan scribent? beeldenstorm@refdag.nl
