Het begin van de zomer van 2010 was droog. Zo droog komt gemiddeld maar één keer per twintig jaar voor. Droogte is een probleem waarmee Nederland, door klimaatverandering, in de toekomst steeds vaker te maken krijgt.

Droogte wordt, in tegenstelling tot wateroverlast en overstromingen, in Nederland nog niet zo lang als een probleem gezien. Zo reageerde Nederland in juli 2007 nog naar de Europese Commissie dat deze „problematiek gelegen is in de zuidelijke lidstaten.” Gelukkig constateert de Tweede Deltacommissie in 2008: „…langduriger droogteperioden (…) zetten de zoetwatervoorziening van het land onder druk.”

Droogte is een sluipend probleem. De gevolgen zijn niet direct zichtbaar, maar wel veelomvattend. Ze leidt onder meer tot schade aan landbouw, problemen voor scheepvaart, verslechtering van waterkwaliteit en daardoor tot problemen voor gezondheid van mens en dier, verhoging van het risico op bosbranden, versnelde bodemdaling in veengebieden – en de lijst is nog veel langer.

De geschatte financiële schade voor Nederland ligt rond de 150 miljoen euro met uitschieters 
tot meer dan een half miljard eu­
ro voor de echt droge jaren. De 
Europese Unie schat dat droogte en de bijbehorende watertekorten in Europa gemiddeld ruim 6 miljard euro per jaar kosten.

De actuele situatie in Rusland, waar het restant van de graanoogst wordt gereserveerd voor binnenlands gebruik, heeft zelfs gevolgen voor de gehele wereld. Na de mededeling van de Russische premier Poetin steeg de graanprijs op de beurs van Chicago met 8 procent. Een effect dat iedereen in zijn of haar portemonnee gaat voelen.

Ondanks de grote financiële gevolgen lijken maatregelen tegen droogte nog niet betaalbaar. In andere woorden: de te treffen maatregelen zijn duurder dan de schade die wordt voorkomen.

Deze conclusie komt uit de beschikbare landelijke studies. Daarin is vooral uitgegaan van landbouw en scheepvaart om de zogenoemde investeringsruimte in beeld te brengen. Gevolgen voor natuur, gezondheid, versnelde bodemdaling en zo verder zijn hierbij dus niet op kosten gezet en dus ook niet meegenomen in de afweging.

Kunnen we nu al iets doen aan droogte? Het antwoord is volmondig ja. Een deel van de oplossing moet komen van de verschillen­
de overheden. Grootschalige in­vesteringen en een verbetering van de verdeling van het beschikbare water horen hierbij.

Kleinschalige maatregelen zijn nu al rendabel te maken. Mogelijkheden te over. Van de 125 liter drinkwater die wij gemiddeld per dag gebruiken, is maar 5 liter voor consumptie. Waterbesparing thuis kan makkelijk en scheelt in de huishoudkosten.

Iets ingewikkelder maar zeker mogelijk zijn hergebruik van water in productieprocessen, eigen voorraadvorming bij ondernemingen, verandering van gewasteelt bij agrariërs, benutting van natuurgebieden enzovoort.

Een aantal opties is zelfs al uitgewerkt, wat ontbreekt is initiatief. Wie durft?

De auteur is adviseur op het gebied van waterbeheer, droogte en waterveiligheid bij advies- en ingenieursbureau DHV.