Hillen vindt dat Wilders, als formeel gedoger van een rechts kabinet, zich moet realiseren dat buitenlandse regeringen hem nu zien als vertegenwoordiger van de Nederlandse regering. Daarom is van belang dat de PVV-voorman geen extreme of kwetsende uitspraken doet.

Wilders heeft inmiddels laten weten zich niets van de zorg van Hillen aan te trekken. Hij vindt de CDA’er er vast maar aan moet wennen dat hij ook in de nieuwe situatie geen blad voor zijn mond neemt.

Nu moet allereerst worden bedacht dat het wel een soort levensbehoefte van Wilders lijkt om mensen op de kast te jagen. Driekwart van het parlement zat daar in de aanloop naar het uitbrengen van de film ”Fitna”. De PVV-leider genoot daarvan. Hoezeer de film ook de moslims tegen de schenen schopte, het resultaat was minder problematisch dan de meeste politici vooraf dachten. Het zou zomaar kunnen dat Wilders zich ook deze keer verkneukelt over de opwinding bij het CDA.

Toch is daarmee niet gezegd dat het alleen maar gaat om vogelgeschrei uit de fractiekamer van de PVV waarop geen acht moet worden gegeven. Het is wel degelijk in het belang van ons land dat Wilders zich beheerst. Als er inderdaad een rechts kabinet komt met gedoogsteun van de PVV, dan kan de regering minder gemakkelijk afstand nemen van de boude beweringen van Wilders. Het kabinet wordt dan in het buitenland op zijn minst gezien als de vriend van de PVV-leider.

Wanneer Wilders zich inderdaad niets aantrekt van zijn nieuwe rol en doorgaat op de toonhoogte die hij de achterliggende jaren gewend was, is er een groot risico voor de stabiliteit van de nieuwe regering. De irritatie bij met name de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken zal snel toenemen omdat die dan geregeld de wereld in moet om brandjes te blussen.

Wilders heeft zijn uitspraken gedaan in het weekeinde voorafgaand aan de echte onderhandelingen. Aan de ene kant kan men zeggen dat hij daarmee geen constructieve bijdrage levert aan het formatieproces dat vanmorgen is begonnen. De kritiek binnen het CDA op de samenwerking met de PVV neemt daarmee toe. Het is ook veelzeggend dat juist de conservatieve CDA’er Hillen de waarschuwing deed. Van hem is bekend dat hij niet bij voorbaat een samengaan met PVV wil afwijzen. Als Hillen dus al bezorgd is, moet dat een signaal zijn dat Wilders serieus moet nemen.

Toch is het misschien maar goed dat deze kwestie nu op tafel ligt. Informateur Opstelten heeft nu een casus die hij kan gebruiken om met de drie partijen te bespreken en waarover harde afspraken gemaakt kunnen worden in het gedoogakkoord.

Gebeurt dat niet, dan is wel duidelijk dat de samenwerking tussen de coalitie en de PVV heel snel onder grote druk komt te staan. En zelfs dan is de vraag of Wilders zich zal houden aan beperkingen. Wil dit kabinet echter kans van slagen hebben, dan zal hij moeten inbinden.