Nisse, ten zuiden van Goes, is een prachtig dorp met in het midden het dorpsplein met een waterpoel, een waterpomp, een muziektent en natuurlijk de prachtige middeleeuwse kerk en toren. De laatste staan in de steigers. De toren is hoog en slank en heeft een leuk hoektorentje. De deur van de kerk staat open. Werklui zijn bezig het houten plafond van de Mariakerk te herstellen.

Baarland ligt dieper in de ”zak van Zuid-Beveland”. Het is stil in het dorp, dat een zeer fraaie vijftiende-eeuwse kerk bezit, die vroeger veel groter was. In 1774 zijn twee zijschepen van de drieschepige hallenkerk gesloopt, maar het gebouw, waarin elke zondag dienst is, mag er nog steeds zijn.

Kwadendamme is deel van een rooms-katholieke enclave en er staat dan ook alleen een rooms-katholieke kerk. Het gebouw dateert uit 1901 en is open. Contactpersoon Marga van der Plasse zegt dat de tijd voorbij is dat rooms-katholieke kerken zonder meer open zijn. Nadat er een aantal jaren geleden is ingebroken, heeft de verzekering eisen aan de openstelling gesteld. Ze vertelt dat het rooms-katholicisme hier in de zestiende en zeventiende eeuw heeft overleefd door geheime godsdienstoefeningen op boerderijen te houden, zogenaamde kerkhoeves. „Gemiddeld komen hier ’s zondags zo’n 150 mensen. Soms houden we een oecumenische dienst.”

De Geerteskerk in Kloetinge zou op deze dinsdagmiddag open zijn, maar voor de ingang staat een rouwauto en binnen is een rouwdienst aan de gang. Dat was niet te voorzien. Het oudste deel van de kerk, het hoofdkoor en het noorderkoor, stamt uit de dertiende eeuw. In de kerk staan nog herenbanken uit 1624 en 1770.

Toch –hoe mooi ook– de dorpskerken zijn niet te vergelijken met de Grote of Maria Magdalenakerk in Goes die in de zomer doorgaans ’s middags open is. De laatgotische kruisbasiliek staat op de plaats waar in 1423 een kerk werd ingewijd. In 2002 is een ingrijpende restauratie voltooid. Het orgel is in 1641-1643 gebouwd door de Engelse orgelbouwer William Deakens en is in 1969 gerestaureerd. In de kerk zijn veel Goesenaren van betekenis begraven, zoals Jacob Valcke, medeoprichter van de VOC, en Albertus Joachin, Nederlandse gezant in Engeland.

Kerkwacht Flip Homburg komt al aanlopen. Hij is in dienst van de protestantse gemeente Goes en de stichting Maria Magdalenakerk, die zich inzet voor het behoud van de Grote Kerk. Hij vertelt dat hij die morgen een groep leerlingen van de openbare basisschool heeft ontvangen die in het kader van godsdienstonderwijs een bezoek bracht. „De jongelui waren geïnteresseerd. Ze vonden het fijn om op de preekstoel te staan. De doop was bij hen bekend, maar het avondmaal niet. Ze dachten dat het om warm eten ’s avonds ging.”

Homburg zegt dat hier dagelijks tussen de 200 en de 300 mensen de kerk bezoeken en op monumentendagen meer dan 1000. Waarom ze dat doen? „Sommige mensen komen voor het oude gebouw, anderen zijn gewoon nieuwsgierig. Er zijn ook mensen die van de stilte willen genieten of willen uitrusten. Anderen willen terug naar de plek waar ze gedoopt zijn. Dan is er nog een groep die iets heeft met het christelijk geloof. Voor allen heb ik een luisterend oor. Ze krijgen de gelegenheid om een kaarsje aan te steken. Daarvoor is veel belangstelling. Nee, ik zie dat niet als een rooms-katholiek gebruik. Het past bij deze tijd. Onze gemeente wil missionair zijn.”