Van concrete onderhandelingen zou nog geen sprake zijn. Het is echter wel van belang dat dit snel gaat gebeuren. Natuurlijk heb je tijd nodig om de landelijke probleempunten door te akkeren en ook is het belangrijk om met elkaar chemie te krijgen.

Maar daar staat tegenover dat de probleempunten niet nieuw zijn en ook dat de partijen die aan tafel zitten geen vreemden van elkaar zijn. Je kunt elkaar net als honden op een speelveldje blijven besnuffelen, maar het gaat nu om daadkracht. De problemen zijn bekend. Als partijen moet je bepalen hoe deze moeten worden aangepakt. Daarvoor zijn inhoudelijke overleggen nodig.

Er is gesuggereerd om met een algemener regeerakkoord te komen, dat niet helemaal is dichtgetimmerd zoals in het verleden wel vaak het geval was. De besprekingen in de Tweede Kamer hadden dan niet zo veel om het lijf, omdat de meerderheid van de regeringspartijen de afspraken uit het regeerakkoord moest nakomen. Bij een algemener akkoord zou er meer ruimte zijn voor een eigen afweging in de Kamer. Dat zou zeker positief zijn, want dat komt het zogenaamde dualisme –de verhouding tussen kabinet en volksvertegenwoordiging– ten goede.

Of het zover komt, is echter de vraag. Het voornemen is mooi, maar in de praktijk kan het erg lastig zijn. Een GroenLinksminister kan dan bij een bezuinigingskwestie worden geconfronteerd met een rechtse meerderheid in de Tweede Kamer. Als deze regelmatig een rechts beleid moet uitvoeren, gaat dat ten langen leste wringen en dat komt de stabiliteit van een kabinet niet ten goede.

Opvallend tot nu toe is de geslotenheid van de verschillende partijen over de inhoud van de besprekingen. Op zich valt dat wel te begrijpen. De standpunten van met name de VVD en de andere drie partijen lopen bij belangrijke kwesties als de bezuinigingen en het immigratiebeleid sterk uiteen. Als je dan als partijen een compromis probeert te zoeken, werkt het contraproductief als je de stand van zaken steeds naar buiten brengt. Via de media worden de standpunten en verhoudingen eerder aangescherpt dan afgezwakt.

Maar daar staat tegenover dat aan de onderhandelingstafel nu ook D66 en GroenLinks zitten. Deze twee partijen waren er in het verleden altijd als de kippen bij als er in hun ogen iets in achterkamertjes werd besproken. Zij eisten openheid, transparatie. Nu merken Pechtold en Halsema dat de praktijk toch iets weerbarstiger is dan de leer. Als je wilt werken aan onderling vertrouwen en zaken wilt doen, dan moet je terughoudend zijn met publiciteit. Opvallend hoe snel de fractievoorzitters van D66 en GroenLinks zich hebben aangepast.

Als de partijen deze week echt inhoudelijk gaan onderhandelen, zal moet blijken of er perspectief zit in paars plus. De partijen staan onder druk van hun achterban. Dat geldt vooral voor de VVD. Uit peilingen blijkt dat veel VVD-stemmers zo’n combinatie niet willen en dat ze de voorkeur geven aan een rechts kabinet van VVD, PvdA en CDA.

Vooral met het oog op immateriële kwesties zou zo’n kabinet beter zijn. De partijen die onderhandelen over paars plus zijn het namelijk in sterke mate eens over een verruiming van het euthanasie-, abortus- en homo­beleid en de inperking van de onderwijsvrijheid. Juist deze zaken vragen een andere koers, waarbij de inbreng van christelijke partijen van groot belang is.