”Biografisch Woordenboek Gelderland, deel 3”, red. C. A. M. Gietman e.a.
Uitgeverij: Verloren, Hilversum, 2002
ISBN 90 6550 725 6
Pagina’s: 160
Prijs: € 15,-. Wat is de overeenkomst tussen Pietje Baltus, Otto Gerhard Heldring en Louis Frequin? Juist, het zijn alledrie overleden personen die van belang zijn geweest voor de Gelderse geschiedenis. En dus hebben ze een plaats gekregen in het recent verschenen derde deel van het ”Biografisch Woordenboek Gelderland”.

Maar liefst 54 levensbeschrijvingen telt het derde deel van de serie over bekende en onbekende mannen en vrouwen uit de Gelderse geschiedenis. Degenen over wie verteld wordt, leefden allen in de negentiende en twintigste eeuw. Het boek beoogt hiermee „een bescheiden bijdrage te leveren aan de contemporaine geschiedschrijving van Gelderland”, aldus het voorwoord.

Dat doel lijkt aardig verwezenlijkt. De mannen en vrouwen die de lezer vanaf de bladzijden toelachen, komen uit alle geledingen van de maatschappij. Het zijn journalisten, baronnen, dirigenten, architecten, schilders, onderwijzers, predikanten en burgemeesters. Bij eenieder wordt duidelijk uit de doeken gedaan wat zijn of haar invloed op de Gelderse geschiedenis is geweest.

Natuurlijk is het niet mogelijk om iedereen die een zekere bijdrage aan de Gelderse historie heeft geleverd, een plaats in het boek te geven. Toch blijft het jammer dat er zo weinig biografieën van vrouwen zijn opgenomen. De redactie verklaart dat feit als volgt: „Ook in Gelderland is de rol van vrouwen tot ver in de 20e eeuw doorgaans beperkt gebleven tot de domeinen van gezin en huishouden.”

Dat neemt niet weg dat er veel interessante levensbeschrijvingen in het ”Biografisch Woordenboek Gelderland” staan. Bijvoorbeeld die van Pietje Baltus. Schrijver F. A. van Lieburg gaat in zijn biografie uitgebreid in op het leven van het vrouwtje uit Beesd en haar invloed op de grote Abraham Kuyper. „Pietje leidde een teruggetrokken bestaan: rijk met God, maar arm in de wereld. Kerkelijk bleef ze zich altijd afzijdig opstellen. Het liefst hield ze bijeenkomsten met gelijkgezinden, die haar van alle kanten kwamen opzoeken om over persoonlijke Godservaringen te praten. Rond 1865 moet de legendarische ontmoeting tussen haar en Abraham Kuyper hebben plaatsgevonden. Volgens het verhaal gaf Pietje Kuyper uitvoerig college over het ware geloof en de rechtzinnige prediking. Bij het afscheid wilde ze hem alleen als mens de hand schudden.”

Kluitenbrekers
Alle biografieën zijn kort (niet meer dan drie bladzijden) en helder geschreven. Jammer is het dat de zwartwitillustraties wat spaarzaam zijn. Daar staat tegenover dat de opmaak zeer overzichtelijk is. Elk verhaal begint met de naam van de beschrevene, zijn beroep, zijn levensjaren en de belangrijkste gebeurtenissen in zijn leven. Het eindigt met een overzicht van zijn beroemdste werken, indien van toepassing, en een bronvermelding.

Kortom, het ”Biografisch Woordenboek Gelderland” is een bron van informatie voor wie snel iets wil lezen over het leven van bekende en onbekende mannen en vrouwen uit Gelderland en hun invloed op de Gelderse geschiedenis. Zonder het boek zullen veel mensen bijvoorbeeld blijven zitten met de vraag: Waarom was Frederik Louis Willem, baron van Brakell van den Eng tegen het gebruik van dorsrollen, kluitenbrekers en paardenhakken?