Nederland komt duizenden cellen tekort. De gevolgen zijn ingrijpend. Misdadigers worden wel veroordeeld, maar niet opgeborgen, of mogen eerder naar huis om plaats te maken voor soortgenoten in het kwaad. Een groot maatschappelijk probleem, daar is iedereen het over eens.

Niet eens is men het over de oplossing. Het idee van minister Donner om voortaan twee gedetineerden achter één celdeur te zetten, roept weerstand op. Vooral bij het gevangenispersoneel. Bewakers willen alleen meermanscellen als hun veiligheid wordt verbeterd.

Maandag voerde gevangenispersoneel in Doetinchem actie. Ook woensdag en donderdag staan er protestbijeenkomsten gepland: in Nieuwegein, Vught en Rotterdam. „We gaan een keiharde week in”, aldus een FNV-onderhandelaar. Witte spandoeken in een veel te klein zaaltje van hotel-restaurant De Kruisberg ondersteunen zijn betoog. ”Onze veiligheid gaat in rook op”. En: ”Eén bewaker is geen bewaker”.

Cipier Klaas Boerdam, een van de actievoerders, vat de bezwaren kort en bondig samen. „Moet je voorstellen: je doet de celdeur open en je staat oog in oog met twee gedetineerden. Eén tegen twee. Is dat verantwoord? Natuurlijk niet. Er moet op z’n minst een mannetje bij. Twee tegen twee. Maar daar is geen geld voor, zegt de minister.”

Boerdam -getrouwd, vader van drie kinderen- werkt in de penitentiaire inrichting Achterhoek in Doetinchem. In het huis van bewaring verblijven 96 arrestanten, in afwachting van hun rechtszaak.

Vandaag heeft de 33-jarige Boerdam remisedienst. „Ik sta op een strategisch punt in de gevangenis als de gedetineerden terugkomen van hun bezoek aan de rechtbank, de advocaat of het sportuurtje.”

Op andere dagen draait Boerdam dienst op een van de afdelingen in de gevangenis. Hij heeft dan direct contact met de gedetineerden. Ongevaarlijk is het werk beslist niet. „Ik maak regelmatig vechtpartijen en andere uitingen van agressie mee. Je bent als bewaker constant op je hoede. Zeker als je, zoals ik, een aantal keren persoonlijk bedreigd bent.”

Boerdam is niet mordicus tegen het plan van minister Donner om meermanscellen in te voeren. „Ik begrijp zijn probleem best, maar ik begrijp niet dat hij geen oog heeft voor de risico’s van zijn voorstel als je de veiligheid van het personeel niet verbetert.”

De eisen van de bonden zijn volgens Boerdam redelijk: extra personeel, in elke gevangenis een calamiteitenteam, alleen geschoolde medewerkers, en: ’s nachts de cellen dichthouden.

Volgens Donner moeten de plaatselijke gevangenissen dit soort maatregelen zelf maar afspreken met hun personeel. Boerdam: „Onverantwoord. De veiligheid van het personeel moet je op landelijk niveau regelen.”

De bewaker, tevens tweede voorzitter van de ondernemingsraad van de Achterhoek-gevangenis, pleit voor andere oplossingen. „Er staan her en der in het land cellen leeg. Laten ze daar eerst naar kijken. Cellen bijbouwen is ook een oplossing. Dat gebeurt in Doetinchem. We krijgen er 140 cellen bij.”

Sjoemelen met de veiligheid in gevangenissen is vragen om ongelukken, aldus Boerdam. „Ik herinner aan de steekpartij in De Marwei in Leeuwarden, niet lang geleden, waarbij een collega om het leven kwam. Zo’n bericht is altijd flink schrikken voor ons. Dan word je weer even met je neus op de risico’s gedrukt.”

De gedetineerden zelf moeten volgens Boerdam niets van Donners voorstel hebben. „Ze zeggen: „We raken onze privacy kwijt als we 24 uur per dag tot elkaar veroordeeld zijn.” Daar zit iets in. Je loopt het risico dat de agressie alleen maar toeneemt. Signalen uit België, waar meermanscellen al worden toegepast, zijn wat dit betreft niet erg hoopgevend.”

De acties van het gevangenispersoneel liggen gevoelig, weet Boerdam. „Officieel mogen wij niet staken; dat ligt vast in onze CAO.” Een uitgelezen moment voor gedetineerden om iets te halen nu een groep bewakers er niet is? „Dat zullen ze niet doen”, reageert Boerdam. „Ze staan achter ons. Het is ook hun belang dat Donners plan niet doorgaat. Leuke bijkomstigheid is dat we elkaar steunen.”