Om files te vermijden, reis ik uitsluitend per fiets, trein en metro. Dit reizigersbestaan, gecombineerd met lange werkdagen op kantoor, is echt omschakelen.

Het is vermoeiend, maar tegelijk boeiend. De eersteklasstiltecoupe geeft tijd en ruimte om te lezen, dat is een groot voordeel.

De treinreizen leveren geregeld verrassende ontmoetingen op die anders niet tot zo snel tot stand zouden komen. Artsen, predikanten, docenten, studenten en talloze kantoorklerken op weg naar de Amsterdamse Zuidoostas.

Op station Duivendrecht volgt de overstap op de metro richting Amsterdam, een grote overgang qua reizigerspubliek. Het metrogezelschap is zeer kleurrijk. Wat kent Nederland, zeker in de grote steden, een ongekende diversiteit aan mensen.

Verschillende vooroordelen over mijn medereizigers heb ik moeten aanpassen. Huidskleur, taal en kledingstijl vertellen zo weinig over wie iemand echt is.

Op de boekentafels van de AKO-shop van het station ligt al wekenlang een bestseller getiteld ”Alleen maar nette mensen”. Een ruig boek. Het beschrijft zeer concreet het dagelijks leven van de metromensen om mij heen. Realistisch, confronterend en ontluisterend. Het heeft mij stevig tot nadenken gezet.

Als ik ’s avonds het DNB-pand verlaat en langs het peperdure Amstelhotel richting metro loop, verlaat ik dan de wereld van ‘alleen maar nette mensen’?

Ik denk het niet. Wat kunnen ogenschijnlijk keurige mensen veel verbergen. Gedrag en cultuur zijn veelzeggend en veel bepalend voor wat er echt gebeurt in onze samenleving.

Niet voor niets wordt er veel onderzoek gedaan om de diepere oorzaken van de crisis op te sporen. Wat weten wij echt van wat zich in de top van het bedrijfsleven afspeelt? Witte mensen zijn niet beter dan zwarte mensen. De mens ziet aan wat voor ogen is.

De reizigers in de metro zijn voor mij een weerspiegeling van de maatschappij. Het is een anonieme wereld, een optelsom van individuen, een eindeloze stroom, iedere dag weer. Een wereld waarin mensen vaak wezenloos voor zich uit staren, luisterend naar muziek, mobiel bellend ”waar zit je?”, aan het sms’en, mailen of twitteren.

Jongeren die heel zorgvuldig hun joint rollen, mij vanuit de ooghoeken in de gaten houdend. Ik schrik ervan hoe vroeg jongelui, die amper de basisschool hebben verlaten, al bezig zijn met verdovende middelen. Witte mensen blijven vaak staan als er een plek over is naast zwarte mensen. Waarom eigenlijk?

Dagelijks zie ik de contouren van de Amsterdamse Arena. Als niet-voetbalfan is het soms opletten geblazen. Vooral als ik mij in luidruchtige supportersgroepen moet wringen om de metro nog in te kunnen stappen. Als haringen in een ton onderweg naar het stadion. Bierblikjes in de hand, luid zingend of roffelend op de metrowanden. Het maakt een oorverdovend geluid.

Het zijn bijna allemaal witte mensen. Jongeren en een enkele verdwaalde oudere.

Tot mijn niet geringe verbazing tref ik tussen de joelende supporters ook oud topmensen aan uit de financiële wereld, duidelijk aangeschoten. Hoezo is de financiële sector een wereld van alleen maar nette mensen?

Het kan ook anders. Meerdere malen verrast het mij als ik allochtone medeburgers al reizend de Bijbel zie lezen. Diep gebogen over de Bijbeltekst, met de vinger tekstregel na tekstregel aanwijzend, zorgvuldig studerend en aantekeningen makend. Wat een voorbeeld, zoals de reizende Ethiopiër uit het boek Handelingen.

De auteur is werkzaam bij De Nederlandsche Bank (DNB), toezicht pensioenen.
Reageren aan scribent? nietbijbroodalleen@refdag.nl