Begin deze maand speelde er zich op Israëls internationale vliegveld Ben Gurion een opvallend schouwspel af, dat de nieuwsgierigheid van veel reizigers wekte. Er landde een vliegtuig van Indian Airlines met aan boord zo’n honderd passagiers, veelal gekleed in traditionele Indiase gewaden. Na het verlaten van het vliegtuig knielde de ene passagier na de andere om de Israëlische grond te kussen.

De passagiers waren leden van de Bnei Menashastam, die leeft in de grensgebieden van India, Nepal en Birma. Sinds 2004 is op basis van historisch en antropologisch onderzoek overtuigend bewijs geleverd dat de leden van deze stam de nakomelingen zijn van Manasse, een van de oorspronkelijke twaalf stammen van Israël. Met deze ”aliyah”, oftewel terugkeer naar Israël, kwam voor de passagiers van Indian Airlines een einde aan een zwerftocht die 2700 jaar had geduurd. Daarbij geholpen door de organisatie Shavei Israël (terugkeer naar Israël, zie kader), die geleid wordt door de Amerikaanse journalist Michael Freund.

In dit verband dient de naam van rabbi Eliyahu Avichail genoemd te worden. Rabbi Avichail richtte in 1975 de stichting Amishav (Mijn volk keert terug) op. De rabbi heeft van de zoektocht naar en de terugkeer van de tien verloren stammen van Israël zijn levenswerk gemaakt. Zijn opvallende leven werd in 1999 verfilmd in ”The return of the lost tribes”. Hillel Halkin, columnist van The New York Sun, reisde meermalen met rabbi Avichail naar India en schreef over zijn ervaringen in 2002 een boek, getiteld ”Across the sabbath river”.

Zijn expedities, op zoek naar de verloren stammen van Israël, brachten rabbi Avichail in 1979 voor het eerst naar de grensgebieden van India en Birma, waar hij een aantal maanden meeleefde met het daar wonende Shinlung- of Kukivolk, dat zichzelf Bnei Menasha noemde. Deze maanden zouden een bekroning van zijn levenswerk worden. Hij was hier getuige van wat de stam het ”Chapcha Khutfeest” noemde. Rabbi Avichail raakte ervan overtuigd dat dit feest het joodse Pascha was.

De stam vierde dit feest in de maand maart en de feestelijkheden duurden zeven dagen. De stam leeft in bergachtige, vaak schier onbegaanbare gebieden en de feestelijkheden begonnen met het aanleggen van een nieuwe weg door de bergen. Toen rabbi Avichail het stamhoofd vroeg naar de reden hiervan, kreeg hij tot zijn verbazing te horen dat de nieuw aan te leggen weg de uittocht uit Egypte moest vergemakkelijken.

In de vroege morgen van de eerste dag van het feest verzamelden alle stamleden zich in de deuropening van hun woningen, om hier gehaast hun maaltijd te nuttigen. De rabbi kreeg te horen dat de stam deze maaltijd ”Chlawag Hnawt” noemde. Op de vraag naar de precieze betekenis hiervan zei het stamhoofd tegen de rabbi dat hij die ook niet wist. Hij wist slechts dat hun voorvaderen dit ritueel sinds mensenheugenis vierden, en dat het iets betekende dat in grote haast moest gebeuren omdat de voorvaderen onder druk stonden om Egypte te verlaten.

Diezelfde avond was rabbi Avichail getuige van een ritueel dat hem volledig overtuigde. De priester van de dorpsgemeenschap, in feestelijke witte kleding gehuld, slachtte in het midden van het dorp een offerdier en verzamelde het bloed zorgvuldig in een schaal. Vervolgens begon hij een rondgang door het dorp waarbij hij het bloed op de deurposten van de woningen aanbracht.

Een speciale commissie van rabbijnen onder leiding van opperrabijn Shlomo Amar begon in 2005 een onderzoek naar de oorsprong van deze Bnei Menashastam, en besloot om de stam officieel als afstammelingen van het joodse volk te erkennen. Sindsdien is de stichting Shavei Israël onvermoeibaar in de weer om de in India, Nepal en Birma levende stamleden voor te bereiden op hun komst naar Israël.

Sinds 2007 worden er congressen georganiseerd in Dhulikhel, een stadje dat zo’n 30 kilometer ten zuiden van de Nepalese hoofdstad Kathmandu ligt. De congressen beogen een veelheid van doelstellingen te verwezenlijken. Van cursussen in de Hebreeuwse taal tot informatieverschaffing over de moderne Israëlische samenleving. Shavei Israël realiseert zich terdege dat de emigratie van Bnei Menasha naar Israël veel meer is dan een vreugdevolle terugkeer naar het verloren gewaande thuisland.

Sinds voormalig premier Olmert in 2008 voor deze aliyah toestemming verleende hebben reeds 1700 stamleden deze sprong gewaagd. Sindsdien is gebleken dat het voor velen van hen een enorme cultuurschok vormde. Levend in panorama-achtige berggebieden op het drielandenpunt van India, Nepal en Birma kwamen de Bnei Menasha terecht in het scherp gepolariseerde Midden-Oosten, zo verschillend van hun vreedzame traditionele leefgemeenschappen, waar de moderniteit nog niet was doorgedrongen.

De organisatie Shavei Israël heeft geleerd van deze lessen. Sinds 2009 concentreren de congressen zich steeds meer op de vorming van toekomstige leiders, die goed zijn voorbereid op het nieuwe leven in Israël. Doel hiervan is dat deze nieuwe leiders, die zorgvuldig uit de Bnei Menasha worden gekozen, hun in Israël arriverende stamleden vanaf hun eerste dag in Israël begeleiden en van alle noodzakelijke hulp voorzien.

Een punt van kritiek, ook binnen Israël zelf, betreft het feit dat de leden van de Bnei Menasha vrijwel zonder uitzondering worden ondergebracht in nieuwe nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever. Daar worden ze volgens critici onnodig blootgesteld aan het soms vijandige gedrag van Palestijnen. Michael Freund, die Shavei Israël leidt, stelt echter dat de organisatie zich van dit alles zeer wel bewust is. Het zijn echter met name de huidige problemen in Israël op het gebied van huisvesting die op dit moment geen andere oplossing toestaan.

De organisatie hoopt de komende jaren nog zeker 7000 leden van de Bnei Menasha over te brengen naar Israël en beoogt hen zo veel mogelijk in dezelfde nederzettingen onder te brengen.

Shavei Israël

Shavei Israël is een organisatie met een dubbele doelstelling. Enerzijds doet de organisatie, en met opvallend succes, onderzoek naar de verloren tien stammen van Israël en probeert de nakomelingen van deze stammen op te sporen. Hier duikt gelijk de tweede doelstelling op, die bestaat uit het verlenen van praktische hulp aan zowel individuen als complete gemeenschappen die hun joodse wortels hebben hervonden, om de aliyah, oftewel hun terugkeer naar Israël, mogelijk te maken.

Om wereldwijd zowel individuen als gemeenschappen hulp te bieden bij het beter leren kennen van hun herontdekte joodse wortels en geloof, zendt Shavei Israël zowel spirituele leiders als onderwijskundig personeel uit. Die onderwijzen hun nieuwe geloofsgenoten in het joodse geloof en de Hebreeuwse taal en gaan voor in de gebedsdiensten op de sabbat en tijdens joodse feestdagen. Ze geven tevens wekelijkse bulletins uit in de moedertaal van de gemeenschappen.

Shavei Israël werd in haar beginjaren vaak wat meewarig bekeken door meer seculier georiënteerde joden binnen Israël zelf. Waarbij een rol speelde, dat de opvang en de integratie van deze nieuwkomers in de Israëlische samenleving een kostbare zaak was.

Met name het laatste decennium is dat echter veranderd. Israël lijdt volgens veel deskundigen momenteel onder een demografische en spirituele crisis. Er wordt bezorgd vastgesteld dat binnen Israël zelf het demografisch evenwicht tussen haar joodse en Palestijnse burgers verschuift, ten gunste van de Palestijnen. Bovendien wordt Israël geconfronteerd met een relatief nieuw verschijnsel, namelijk emigratie van vooral jongere Israëliërs naar het Westen. Vaak zijn de zeer moeilijke politieke omstandigheden in het Midden-Oosten de aanleiding.

Dit alles heeft het bewustzijn in Israël doen groeien dat deze nieuwkomers geen last maar een zegen voor het land zijn. Vooral omdat het merendeel van hen jonge mensen zijn. Deze groeiende gewaarwording heeft de visie op Shavei Israël en haar activiteiten positief beïnvloed.

Shavei Israël beschrijft haar activiteiten en doelstellingen als volgt: „De terugkeer tot het joodse volk en geloof heeft niets van doen met dwang. Het is iedere keer weer een diepe persoonlijke beslissing, die het resultaat is van een innerlijk verlangen om een verloren erfenis te herontdekken. Shavei Israël steunt, leidt en begeleidt deze persoonlijke leeftochten en opent de deur voor allen die hun aliyah willen maken. Shavei Israël is wars van elke vorm van proselitisme en beantwoordt slecht de verlangens van hen, die willen terugkeren naar hun volk.”