HEMA verdeelt zeven geldprijzen en daarnaast maken de ontwerpen die echt heel goed zijn kans op een plaatsje in de schappen. Het eerste HEMA-product dat voortkomt uit de ontwerpwedstrijd was fluitketel Le Lapin, een ontwerp van Nikolaï Carels uit 1990. In 2008 viel de duurzame regenjas ”elke dag weer” van Elsien Gringhuis die eer te beurt. Dit jaar bogen 283 studenten zich over de opdracht een écht HEMA-product te ontwerpen voor onderweg.

De ontwerpwedstrijd is voor jonge vormgevers een mooie kans zich in de kijker te spelen van vakgenoten, en tegelijkertijd maakt HEMA zich met de prijsvraag tot nationale kweekvijver van ontwerptalent.

Als warenhuis met een neus voor design (de wedstrijd is besloten, alleen studenten vormgeving mogen meedoen), maar ook als winkel voor de gewone man (een winnend product kan écht in het schap terechtkomen en iedereen mag meestemmen voor de publieksprijs).

Dat toegankelijk maken van design voor de massa deed HEMA vorig jaar ook, op een wat andere manier, toen het warenhuis in samenwerking met het Rijksmuseum een serie producten uitbracht waarin het flirt met nationaal erfgoed. Het Melkmeisje van Vermeer op een dienblad, Het Joodse Bruidje van Rembrandt op een koektrommel.

Het Designhuis Eindhoven vond de samenwerking van HEMA en Rijksmuseum zo opvallend, dat het kwam met een speciale tentoonstelling over hoogstaand design en de massa. Curator –en bekend trendwatcher– Li Edelkoort duidde de samenwerking als „een bijzonder wapenfeit in de Nederlandse cultuur.”

De HEMA als een soort bruggenbouwer dus, tussen het exclusieve en het eenvoudige. Je zou kunnen zeggen dat HEMA die rol altijd al wel heeft gehad.

Want HEMA heeft iets met de gewone man. De Hollandse Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam werd opgericht aan de vooravond van de grote recessie in de jaren dertig, door Leo Meyer en Arthur Isaac, directeuren-generaal van het warenhuisconcern De Bijenkorf.

In 1926 opende de eerste winkel aan de Kalverstraat de deuren. Een „groote ommekeer in den detail-handel” was het, speciaal om Jan met de pet en Mies met de karbies tegemoet te komen. Alle producten hadden er eenheidsprijzen, van 10, 25 of 50 cent.

De Bijenkorf was voor het gewone volk een slag te chic, maar H.E.M.A. (toen nog met puntjes) maakte het warenhuisleven toegankelijk voor iederéén. Er werkten eenvoudige verkoopsters, die al even eenvoudige, maar functionele waar verkochten.

HEMA wil „het leven van mensen leuker en makkelijker maken”, zoals het dat zelf zegt, en dat doet het door lage prijzen te vragen, door eenvoudige producten te verkopen, door hoogstaande kunst toegankelijk te maken via dienbladen en koektrommels – en door studenten uit hun ivoren torens te halen en hen praktisch aan het werk te zetten.

De winnende ontwerpen van de HEMA-wedstrijd en een selectie van de in totaal 283 inzendingen worden van 1 september tot 1 oktober tentoongesteld in de OBA in Amsterdam. De jury nomineert een aantal ontwerpen voor een publieksprijs. Iedereen kan vanaf 14 juni twee weken lang stemmen op zijn favoriete product via hemaontwerpwedstrijd.nl.

Sneeuwschep

Sebastiaan Mollema (20) uit Maarssen is tweedejaarsstudent werktuigbouwkunde aan de Hogeschool van Utrecht. Hij ontwierp een opvouwbare sneeuwschep.

„Ik kwam op het idee doordat er deze winter zo veel sneeuw viel. Ik moest geregeld met de auto weg en ik had het geluk in de kofferbak voldoende ruimte te hebben voor een sneeuwschep. Voor mensen die dat niet hebben, ontwierp ik deze opvouwbare versie. Hij moet van felgekleurd kunststof worden, met een steel van hout. Die is trouwens vrij lang, anderhalve meter, maar daar kun je zelf een stuk afzagen als je wilt. De steel kun je gemakkelijk van de schep halen en apart opbergen. Voor om en nabij de 9 euro kan HEMA hem laten produceren. Daar komt dan in de winkel nog een marge overheen natuurlijk. Ik ben vooraf goed gaan rondkijken bij HEMA, om in het sfeertje te komen. Zelf heb ik niet heel veel met HEMA, al vind ik hun filosofie wel leuk. Na veel brainstormen en schetsen hield ik zo’n zeven à acht uitgewerkte ideeën over. Ik heb bijvoorbeeld ook nog een sporttas ontworpen die je als een soort fietsmand aan je fiets kunt hangen en een sporthelm voor kinderen. Al die ideeën heb ik voorgelegd aan mensen om me heen. Vrienden, schoonouders. Heel nuttig, want mensen van buiten het vak hebben soms hele andere ideeën over producttechnische principes. Het uittekenen van de schep deed ik met een 3D-tekenprogramma, een leuke klus, maar ook lastig. Sommige dingen leken heel tof in mijn hoofd, maar bleken tijdens het tekenen totaal niet uitvoerbaar. Het leuke van deze wedstrijd vind ik dat ik de kans kreeg een opdracht te doen waarbij ik mijn eigen werkmethode kon bepalen. Mijn docent vond m’n schep erg tof, maar ik schat mijn kans op een prijs niet heel hoog in. Mijn ontwerp is niet zo spannend. Ik heb gewoon geen verwachtingen. Ja, bescheiden hè?”

Tukkie

Eline van der Kruk (21) uit Delft is derdejaars industrieel ontwerpen aan de TU Delft. Ze ontwierp een kussentje-met-speaker-en-zuignappen voor op de autoruit, de Tukkie.

„Ik volgde een vak waarbij ik leerde kijken naar Nederland met buitenlandse ogen. In het buitenland valt je veel sneller op wat die cultuur karakteriseert. Een verjaardagskalender op de wc, dat is bijvoorbeeld iets typisch Nederlands, weet ik nu. Een onderdeel van dat vak was deze wedstrijd. Ik ben begonnen met mezelf af te vragen wat ik nou mis als ik onderweg ben. Vroeger vierden we altijd Sinterklaas bij een oom en tante, en als we ’s avonds terugreden sliep ik met mijn hoofd op een kussentje tegen het raam. Dat verschoof altijd en dan was ik weer wakker. Daar wilde ik iets mee, en iets met kinderen. Die hebben op de achterbank hun eigen wereldje. Ze spelen, plakken stickertjes op het raam en ze luisteren bijna allemaal naar muziek. Om de juiste vorm voor het kussen te vinden deed ik allerlei testjes bij huisgenoten. Bij een matrassenzaak in Delft raadden ze me aan hem met een elektrisch broodmes uit foam te snijden. Mijn moeder heeft geholpen bij het maken van de hoes, want ik kan eigenlijk niet naaien. Dit stofje is heel vrolijk, maar je kunt natuurlijk ook een zakelijke versie maken voor volwassenen; die hebben me al laten weten zo’n kussen zelf ook handig te vinden. De productiekosten komen op 4 à 5 euro. Het speakertje kost maar een paar cent. Het snoer kun je in elke mp3-speler of iPhone pluggen. De speaker zit lekker zacht ingebed in het foam, het geluid blijft prima. En er zit geen oordopje in je oor te prikken. Ik heb van de TU een 9 voor de Tukkie gekregen, maar ik kan moeilijk inschatten wat mijn kans is bij HEMA. Een studiegenoot heeft een biologisch afbreekbaar picknickservies ontworpen, waar als het regent bloemetjes uit groeien. Ook heel gaaf.”

Koelkastje

William van den Brink (24) uit Amersfoort is vierdejaars student industrieel productontwerp aan Hogeschool Windesheim in Zwolle. Hij ontwierp een opblaasbaar koelkastje.

„Mijn ontwerp komt voort uit het feit dat ik altijd als ik ga kamperen toch wel een koelkast mis. Afgelopen zomer nog, in Italië. Maar ja, je moet er wel mee lopen sjouwen en dat is voor een backpacker niet fijn. Dit exemplaar kun je opvouwen tot een klein pakketje en ter plaatse opblazen. De binnenkant is geïsoleerd en er is ruimte voor één koelelement. Het lijkt een koelbox, maar je moet er niet op gaan zitten. Je kunt hem in allerlei kleuren bedrukken en heel goedkoop produceren. HEMA kan hem al voor 3,95 euro in het schap zetten. Ik vond het geen moeilijk project, ik ben vierdejaars en ik beheers inmiddels alle facetten van het ontwerpvak wel. Het thema vond ik wel heel breed, daar kun je alle kanten mee op. Van tevoren heb ik daarom met zo veel mogelijk mensen gepraat. Met mijn vriendin, huis- en studiegenoten. Dan kom je vanzelf op een goed idee. Ik had ook nog een apparaatje bedacht waarmee je dingen kunt opsporen en een zak waarin je je was uit kunt wringen, maar dit koelboxje past het beste bij HEMA en hiermee maak ik de meeste kans om te winnen. Ik heb wel tactisch gespeeld ja. Voor het prototype heb ik een luchtbed uit elkaar gehaald en geknipt en geplakt, maar het hele ding is uit één dunne plaat te snijden. Ik heb zelfs al een bedrijf in China gevonden dat ’m kan maken, dus HEMA kan hem zo in productie nemen. Ik zou kans kunnen maken op een prijs, maar ik heb eigenlijk ook geen idee. Als het niets wordt, ga ik zelf wel wat regelen om m’n koelkastje in de verkoop te krijgen. Ik ben onlangs voor mezelf begonnen als productontwerper en heb al een aardig netwerk opgebouwd. Dat zou dus wel moeten lukken.”

Leuk eropuit

De winnende ontwerpen van de HEMA-wedstrijd en een selectie van de in totaal 283 inzendingen worden in het najaar tentoongesteld in de OBA in Amsterdam. De jury nomineert een aantal ontwerpen voor een publieksprijs. Stemmen kan vanaf 14 juni twee weken lang via hemaontwerpwedstrijd.nl.