Veel verder onder de maat is hetgeen de derde christelijke partij, het CDA, heeft gedaan en wil gaan doen. Ook al heeft Balkenende kennelijk nog enige aantrekkingskracht op orthodoxe christenen, de mate waarin hij gestalte heeft gegeven aan 
christelijke politiek stelt per saldo teleur.

Met name op immateriële punten heeft hij in de achterliggende jaren niet de vuist gemaakt die van een gereformeerde mannenbroeder mag worden verwacht. Van een keer ten goede op medisch-ethisch terrein was geen sprake. De wettelijke bescherming van gewetensbezwaarde trouwambtenaren is voorbij en de positie van het bijzonder onderwijs is verder onder druk komen te staan.

Tijdens het verkiezingsdebat dat het Nederlands Dagblad gisteravond organiseerde, bleek dat de CDA-leider zich zorgen maakt over de ontkerstening en de doorwerking daarvan in het maatschappelijk leven. Maar die zorg doorvertalen in politieke speerpunten doet hij niet.

Ronduit teleurstellend is dat de CDA-leider niet mee wil gaan in het voorstel van Rouvoet om de termijn waarbinnen abortus mag plaatsvinden terug te brengen van 24 naar 18 weken. Als die termijn korter wordt, zou dat winst zijn.

Evenzo is het onbegrijpelijk dat Balkenende zich niet krachtiger opstelt als het gaat om het behoud van de onderwijsvrijheid. Van de hypotheekrenteaftrek maakt hij een breekpunt, van de vrijheid van onderwijs niet. Dat is veelzeggend. Als het om geld en inkomen gaat is het CDA duidelijk, als het gaat om het geestelijk erfgoed, dan hult de CDA-voorman zich in vaagheden.

Als een ervaren campagneleider roept Balkenende: „Stem op mij, dan komt het goed!” Maar het verleden heeft laten zien dat deze mooie woorden nog geen garantie zijn dat het ook echt goed komt.

De laatste jaren is de discussie over de onderwijsvrijheid scherper geworden. Het is duidelijk dat de niet-confessionele partijen in de Kamer in toenemende mate moeite krijgen met de vrijheid van onderwijs. Latent leefde dat al langer. Rond de eeuwwisseling werden bij verschillende partijen denkoefeningen gehouden hoe men „deze laatste rest van de verzuiling” om zeep kon helpen. Maar iedereen wist dat het politiek en electoraal niet verstandig was om inperking van artikel 23 aan de orde te stellen.

Een belangrijke overweging was dat aantasting van de onderwijsvrijheid voor het CDA onbespreekbaar was. Daarover bestond geen misverstand. Nu Balkenende er kennelijk voor terugdeinst om voor 9 juni te zeggen dat inperking van de onderwijsvrijheid onbespreekbaar is, schept hij zelf ruimte voor de discussie hierover. Voor een partij die haar historische wortels heeft in de schoolstrijd is dat onder de maat.