Op het hoogtepunt, in 1970, telde West-Europa bijna 147 miljoen christenen. Maar sindsdien is het eigenlijk alleen maar bergafwaarts gegaan, zo blijkt uit de vorige maand verschenen ”Atlas of Global Christianity” (Edinburgh University Press).In het jaar 2000 waren er 135 miljoen christenen en hun aantal zal naar verwachting afnemen tot 110 miljoen in 2100. Wereldwijd zullen dan de meeste christenen in Oost-Afrika wonen: 550 miljoen.

In 1910, tijdens de eerste wereldzendingsconferentie in Edinburgh, zag het er allemaal nog heel anders uit. Juist de West-Europese zendingsorganisaties dachten de niet-christelijke wereld binnen een generatie met het Evangelie te kunnen bereiken. Maar allerlei onvoorziene dingen (twee wereldoorlogen, welvaart, mobiliteit, individualisme, secularisatie) gooiden roet in het eten. Het percentage christenen daalde van bijna 99 in 1910 naar 71 in 2010. En daarvan ziet een nog veel kleiner deel regelmatig een kerk vanbinnen.

Iedere dag krimpt het christendom in West-Europa een beetje. Agnosten –mensen die niet weten of er een God bestaat– maakten in 1910 ongeveer 0,3 procent van de bevolking uit. Dat percentage ligt nu op 19. Een eeuw geleden waren er nog geen 100.000 atheïsten in West-Europa; in 2010 geloven meer dan 5 miljoen mensen dat er geen God bestaat.

De opkomst van de islam in West-Europa was misschien nog minder te voorzien. Het aantal moslims groeide van 51.000 in 1910 tot 11 miljoen nu. Daarbij gaat het bijna allemaal om immigranten, met name Turkse gastarbeiders in Duitsland en Noord-Afrikanen in Frankrijk en Nederland. In Frankrijk is inmiddels 8,4 procent van de bevolking islamitisch.

Toch brengen immigranten niet alleen vreemde godsdiensten mee. Een aanzienlijk aantal Afrikaanse, Aziatische en Latijns-Amerikaanse nieuwkomers is christen. En juist in hun handen ligt de toekomst van het christendom in West-Europa, menen de opstellers van de ”Atlas of Global Christianity”. Want er blijken maar heel weinig niet-christenen tot bekering te komen.

In Afrika is het beeld precies andersom. In 1910 was het noordelijk deel van het continent islamitisch en het zuiden overwegend animistisch. Afrika telde toen 11,7 miljoen christenen – nog geen 10 procent van de bevolking.

In een eeuw tijd nam het christendom bijna veertigmaal in omvang toe, de islam tienmaal. In Afrika wonen nu bijna 495 miljoen christenen (47,9 procent) en zo’n 418 miljoen moslims (40,5 procent). Het percentage aanhangers van een natuurgodsdienst nam af van 58 tot 10. Alleen in Noord-Afrika daalde het aantal christenen, vooral door emigratie en strikte godsdienstwetten van islamitische regeringen.

Toch neemt ook hier het aan tal agnosten toe, met name in de steden. In 1910 waren dat er 8400, nu meer dan 6 miljoen. Daarmee is het agnosticisme een van de snelst groeiende gees telijke stromingen in Afrika.

Dit is het tweede deel in een serie over de wereldkerk. Aanleiding is de herdenking van de eerste wereldzendingsconferentie in Edinburgh (1910-2010) en de uitgave van de ”Atlas of Global Christianity” (Edinburgh University Press).