Dat betoogde ds. D. Manduka van de internationale gemeente Christian Fellowship in het Zwitserse Basel zaterdag op de vierde Veraxconferentie, die in het Zuid-Duitse Schopfheim gehouden werd. Op de conferentie van het Zwitserse calvinistisch-baptistische theologische instituut Verax (Latijn: waar) waren gemeenteleden, voorgangers en predikanten uit het hele Duitse taalgebied aanwezig. Ook een afvaardiging van de Nederlandse Stichting Vrienden van Heidelberg en Dordrecht (SVVHED) was present. Verax wil „in een tijd van richtingloosheid bezinning op theologische en maatschappelijke vraagstukken bieden.”Volgens ds. Manduka is de kern van een kerkdienst net als in de oudtestamentische tempeldienst aanbidding. „Hoewel de uiterlijke vormen veranderd zijn, blijft de kern hetzelfde. Omdat alle ware christenen priester zijn, is de gemeente als het lichaam van Christus de nieuwe tempel. Daarin wordt God aanbeden.”

Samenkomsten hebben twee doelen, aldus ds. Manduka: stichting (opbouw) van de hoorders en het onderzoeken van de oprechtheid van relaties binnen de gemeente. „De manier waarop iemand in de gemeente met zijn naaste omgaat, zegt alles over zijn verhouding tot God en over de gezondheid van de gemeente.”

Dr. M. Erdmann, leider van Verax, analyseerde in de tweede lezing vorm en inhoud van veel hedendaagse evangelische diensten. De realiteit van de hel wordt daarin volgens de jonge Duitse theoloog verzwegen, terwijl hardcoremuziek de kerk wordt binnengehaald.

Volgens Erdmann zijn veel evangelischen „doordrenkt van de heidense gnostiek, die de kloof tussen God en mens opheft. Terwijl Israël bij de Sinaï leerde dat het onmogelijk is om zonder Middelaar tot de heilige en almachtige God te naderen, suggereren veel evangelischen dat je door een persoonlijke relatie met God aan te gaan en een kort gebed uit te spreken met God bent verenigd.”

Vorm en inhoud van veel evangelische diensten zijn duidelijk in strijd met de vijf punten van het calvinisme, aldus dr. Erdmann. „Diensten zijn er slechts op ingesteld om behoeften van mensen te bevredigen en overschatten de vermogens van mensen.”

De Engelse natuurkundige prof. dr. E. Andrews, die in zijn vrije tijd onder andere enkele Bijbelcommentaren schreef, meent dat de wijze waarop Israël onder aanvoering van Jozua de stad Jericho overwon, een voorbeeld is voor verkonding nu. Prediking en evangelisatie is geestelijke strijd tegen de moderne tijdgeest, aldus de emeritus hoogleraar. „De Heere leerde Jozua dat hij op heilige grond stond en zijn schoenen van zijn voeten trekken moest. Jozua moest zich onderwerpen en de wil van de heilige God opvolgen, Die niet door kracht en geweld, maar door Zijn Geest werkt. In een biddend en geduldig volgen van de grote Opperbevelhebber is de overwinning weggelegd.”

Ook ds. K. Vetterli, predikant van de Evanglisch-Reformierte Kirche te Basel, onderstreepte het belang van een Bijbelse motivatie voor de vormgeving van een kerkdienst. Niet conservatisme of veranderingsdrang die Bijbels wordt genoemd, maar de Schrift zelf moet ons uitgangspunt zijn. Vetterli, die zijn lezing de titel ”Zondagsclub of afbeelding van het hemelse” meegaf, baseerde zich op Johannes 4, waar Jezus zegt dat God in Geest en waarheid aanbeden moeten worden. „De geopenbaarde waarheid moet ons leiden in het vormgeven van een kerkdienst. De Bijbel geeft daarvoor wel degelijk richtlijnen, ook in het Nieuwe Testament, namelijk aan het einde van 1 Korinthe.”

Ds. Vetterli durft de stelling aan dat de vorm van kerkdiensten door de hele kerkgeschiedenis heen grotendeels gelijk is gebleven, tot ongeveer het midden van de twintigste eeuw. Centrale elementen zijn het erkennen van Gods heiligheid, belijden van zonden, het ontvangen van de belofte van vergeving, dank, aanbidding, onderwijzing, opdracht geven, zegenen en zenden.