PvdA-coryfee Albayrak liet zich vorige week tegenover Knevel en Van den Brink genuanceerd uit over ambtenaren van de burgerlijke stand die uit geloofsovertuiging weigeren homohuwelijken te voltrekken. Na een dreigement van Henk Krol, hoofdredacteur van de Gay Krant, keerde zij echter ijlings op haar schreden terug. Geheel in lijn met het verkiezingsprogramma van haar partij, waarin staat dat geen enkele trouwambtenaar mag weigeren een homohuwelijk te voltrekken.In de discussie over de weigerambtenaar is de focus steeds gericht op de ambtenaar. Bij de huwelijksvoltrekking gaat het echter in de eerste plaats om het bruidspaar. Als de PvdA –en niet alleen die partij– haar zin krijgt, wordt wettelijk vastgesteld dat bruidsparen met een rechtzinnige visie op het huwelijk niet langer een beroep kunnen doen op de bescherming die artikel 1 van Grondwet de burger biedt tegen een al te bemoeizuchtige overheid.

Het is verleidelijk te wijzen op het verdachte enthousiasme waarmee een andere PvdA-coryfee, Plasterk, onlangs de uitspraak van de Hoge Raad inzake de SGP-vrouwen verwelkomde. Volgens hem zou gebleken zijn dat het gelijkheidsbeginsel, zoals verwoord in artikel 1 van de Grondwet, het laatste woord heeft in het geval grondrechten onderling botsen.

De publieke opinie gaat in grote meerderheid mee in het standpunt dat alle trouwambtenaren ook homohuwelijken zouden moeten voltrekken. Brandstof voor het vuurtje dat de homobeweging al sinds de affaire-Eringa aan het stoken is. Eringa was de eerste en enige weigerambtenaar van Nederland. Verder heeft nog nooit een ambtenaar een verzoek tot huwelijksvoltrekking van een homostel afgewimpeld. Logisch, je kiest een ambtenaar die bij je past.

Ongeacht de kwestie of een trouwambtenaar nu wel of niet om des gewetens wille de vrijheid heeft geen homohuwelijken te voltrekken, staat vast dat het huwelijk een voluit burgerlijke zaak is. Daarom is het huwelijksrecht geregeld in het Burgerlijk Wetboek en niet in een of andere bestuurswet.

Niets meer te kiezen

Aanvankelijk kwam aan de huwelijksvoltrekking kerk noch overheid te pas. Pas na de kerstening van ons land raakte de kerk erbij betrokken, al ging niet iedereen daarin mee. Om politieke redenen nam Napoleon deze taak van de kerk over en nog steeds is het de huwelijksvoltrekking een burgerlijke zaak.

Om de pijn te verzachten heeft de huwelijksvoltrekking een ceremonieel karakter gekregen, maar daarover staat geen letter in de wet. Formeel gezien kan de ambtenaar van de burgerlijke stand volstaan met het aanhoren van het jawoord van het bruidspaar en het opmaken van de trouwakte in het bijzijn van ten minste twee getuigen. Dat kan ook aan de balie waar de burger zijn paspoort of rijbewijs aanvraagt. Maar dat wil bijna niemand.

Veel huwelijken worden voltrokken door een buitengewoon ambtenaar van de burgerlijke stand. Deze buitengewone ambtenaren vormen –als het goed is– een dwarsdoorsnede van de bevolking. Een bruidspaar kan dan de ambtenaar kiezen die het zelf wenst. In vrijwel alle gevallen die ik ken, kiest het bruidspaar voor iemand die zij zelf kennen.

Als de PvdA haar zin krijgt, mag er straks geen trouwambtenaar meer (her)benoemd worden die aangeeft dat hij geen homohuwelijken wil voltrekken. Voor orthodox-christelijke (en dito islamitische) bruidsparen valt er straks niet meer te kiezen voor iemand uit de kring van gelijkgezinden.

Praatje voor de vaak

Waarom moet een bruidspaar dan de kans lopen geconfronteerd te worden met een trouwambtenaar die een andere visie op het huwelijk heeft? Dat geldt zowel voor het homostel dat niet wil horen wat de gemoedsbezwaarde trouwambtenaar zou willen zeggen, als voor het gelovige heterostel dat graag een gelijkgezinde ambtenaar wil horen, maar dat nu –in zijn ogen– een praatje voor de vaak moet aanhoren, omdat Henk Krol en de PvdA dat nu eenmaal zo geregeld willen hebben.

Kortom, het uitsluiten van trouwambtenaren die op grond van hun orthodoxe huwelijksvisie geen homohuwelijken willen voltrekken, leidt tot ongelijke behandeling van een grote groep gelijkgezinde burgers, die straks voor de huwelijksvoltrekking zijn aangewezen op een ambtenaar met een heel andere kijk op het huwelijk dan zijzelf hebben. En dan te bedenken dat de weigerambtenaar –net als het passieve kiesrecht van de SGP-vrouw– in de praktijk vooral een fictief probleem is. Of beter gezegd, het gaat om een wederzijds geloofsprobleem, waardoor een compromis voor beide partijen zo goed als uitgesloten is.

De auteur is buitengewoon ambtenaar van de burgerlijke stand.