In België is maar weer eens pijnlijk duidelijk geworden hoe moeilijk het is om taalverschillen te overbruggen en welke emoties daarbij een rol spelen. De al decennia durende verdeeldheid tussen Vlamingen en Franstaligen bereikte donderdag een nieuw kookpunt in de kwestie rond het district Brussel-Halle-Vilvoorde (BHV). Gelet op de ingewikkelde politieke situatie gaat het inderdaad om een lastig probleem.Brussel-Halle-Vilvoorde is het enige kiesarrondissement in België waar zowel op Vlaamse als op Franstalige lijsten kan worden gestemd. De Vlamingen eisen een splitsing van het district, zodat de Franstalige inwoners van de Vlaamse dorpen rond Brussel niet langer hun stem kunnen uitbrengen op een taalgenoot. De Franstaligen voelen daar niets voor.

Vijf maanden werkte oud-premier Jean-Luc Dehaene op verzoek van de koning in stilte aan een compromis. Dinsdagavond kwam zijn voorstel naar buiten. Twee dagen later was de zoveelste politieke crisis een feit.

De taalverschillen zijn symptomen van dieperliggende culturele verschillen. De Belgische taalkwestie is onlosmakelijk verbonden met de Vlaamse Beweging, die zich keert tegen de verfransing van het land. Na de afsplitsing van Nederland in 1830 was het nieuwe België officieel Franstalig. In Vlaanderen kwam een gestage verfransing van het openbare leven op gang. Van Vlaams nationalisme was op dat moment nog geen sprake; het Belgisch patriottisme overheerste. Zowel ten opzichte van Frankrijk als ten opzichte van Nederland wilde de jonge natie zich profileren. Deze eenheid kwam onder druk te staan toen de Vlaamse Beweging zich sterk maakte voor behoud van het Nederlands.

Sindsdien is een proces van boedelscheiding op gang gekomen: België is steeds meer opgedeeld in een Franssprekend en een Vlaamssprekend deel. Alleen in het district Brussel-Halle-Vilvoorde is het ‘oude’ ongedeelde België nog terug te vinden. Juist daar spitst het probleem zich toe, met alle gevolgen voor de staat als geheel. Hoofdredacteur Peter Vandermeersch van de Vlaamse krant De Standaard schreef vrijdagmorgen in zijn commentaar: „Willen we geluk en welvaart creëren in ons land, dan moet de inrichting van onze staat dusdanig zijn dat we in vertrouwen en begrip met elkaar kunnen samenleven. Steeds duidelijker wordt dat dit vertrouwen en dit begrip verdampt zijn.”

Daarmee slaat hij de spijker op zijn kop. De Belgische samenleving krijgt steeds meer het karakter van een huwelijk dat niet meer te redden lijkt. Ook relatief kleine geschillen kunnen in zo’n situatie uitgroeien tot onoverkomelijke problemen. De kwestie BHV zou met een beetje goede wil van twee kanten best op te lossen zijn. Maar als het wantrouwen zo diep zit dat geen van de partijen een stap wil zetten en de emotie het wint van de ratio, wordt ”samenleven” wel heel erg moeilijk. Het verder uiteenvallen van België is dan een kwestie van tijd.