Onder druk van de Europese Unie heeft Griekenland forse maatregelen genomen om het gapende gat in de begroting en de torenhoge staatsschuld terug te dringen. De Griekse overheid heeft de belastingen flink verhoogd en nieuwe belastingen aangekondigd. Zo is de btw opgehoogd van 19 naar 21 procent. De accijnzen op alcohol, tabak en luxegoederen zijn opgeschroefd en de salarissen en pensioenen van ambtenaren zijn bevroren. Voor het eerst worden schenkingen belast en zijn er meerdere belastingsoorten geïntroduceerd voor woningbezitters.Tegelijkertijd heeft de overheid ingrijpende maatregelen aangekondigd om de burger van een aantal zekerheden te voorzien, zoals verbetering van de basiszorg en het onderwijs en het efficiënter maken van het overheidsapparaat – ongeveer 25 procent van de werkende burgers in Griekenland is in dienst bij de overheid.

Het besef dat Griekenland zelf verantwoordelijk is voor deze situatie wordt door de Grieken breed gedeeld. Men vindt dat er een eind moeten komen aan de corruptie, het misbruik van overheidsgelden en subsidies en het ontduiken van belastingen. Rechtvaardigheid en gelijkheid zijn de meeste gangbare leuzen tijdens de demonstraties van de afgelopen tijd.

Tegelijk is het voor de Grieken bijna ondoenlijk om alle maat­regelen te overzien. Daardoor leeft de angst dat burgers er financieel veel meer op achteruit zullen gaan dan door de overheid is voorspeld. De schatting is nu ongeveer anderhalf maandsalaris op jaarbasis. Door de financiële onzekerheid is men terughoudend met het doen van aankopen. Dat leidt tot minder bestedingen, wat de effecten van de btw-verhoging deels weer neutraliseert.

Groene energie

Maar behalve economische ingrepen is er ook een toekomstvisie nodig. De overheid moet aangeven op welke manier Griekenland zich in de toekomst economisch verder kan ontwikkelen. Welke sectoren zijn belangrijk om in te investeren? Hoe kunnen de kwaliteit van de zorg en het onderwijs gewaarborgd worden? Hoe kan het overheidsapparaat effectiever en efficiënter gaan werken?

De burger in Griekenland moet ergens het einde van de tunnel kunnen zien. Alleen bezuinigen zonder economische ontwikkeling is onvoldoende, omdat de rek bij bezuinigen beperkt en eindig is. Te denken valt aan groene energie (zonne- en windenergie), of aan bevordering van de export (Nederland exporteert twaalf keer meer naar Griekenland dan andersom). Als de overheid een perspectief voor de lange termijn weet te schetsen en de potentie van Griekenland duidelijk kan maken, zal dat de acceptatie van de dras­tische ingrepen ten goede komen.

Griekenland heeft maatregelen getroffen die ongekend zijn in de naoorlogse periode in West-Europa. Deze gigantische injecties zullen de patiënt helpen, mits ze op de juiste manier worden toe­gediend. Het ziekenhuis (de EU en het IMF) en de verantwoordelijken voor de dagelijkse zorg (monitoring door de EU) moeten zich in deze situatie welwillend opstellen.

Hoge rente

Tegelijkertijd moet geconstateerd worden dat de situatie rond Griekenland veel wegheeft van een experiment. Binnen de EU is er tot heden geen ervaring met een dergelijke situatie opgedaan. De recent aangetoonde kwetsbaarheid van de financiële markten –in het bijzonder van de banken– en de huidige economische recessie zorgen voor risicomijdend gedrag van de andere EU-landen. Gevolg is dat Griekenland een hogere rente over zijn schulden moet betalen. De monetaire uitspraken van de Europese Unie hebben nog niet voldoende overtuigd dat de problemen ook echt opgelost gaan worden.

De manier waarop de regering de geloofwaardigheid van Griekenland in het buitenland probeert te verbeteren, is ongekend. Exact dezelfde strijd voert de Griekse overheid ook met haar eigen burgers. ”De gekozen volksleiders zijn een weerspiegeling van het volk”, zo luidt een oud Grieks gezegde, evenals: ”Als je iets wilt veranderen, begin dan bij jezelf”. Respect voor de burger in combinatie met een geloofwaardig en verantwoord optreden van de Griekse overheid is wat Griekenland de komende jaren nodig heeft.

De auteur is econoom en geboren in Griekenland. Met zijn bedrijf Across4 adviseert hij Nederlandse en Griekse bedrijven.