Open brief: NBV zorgt voor opgelegde en onjuiste Bijbeluitleg

Aan het bestuur van de synode hebben prof. dr. Karel Deurloo en ik gevraagd om vijf minuten spreektijd. Dat is afgewezen. Het argument dat er nu niet meer over inhoudelijke zaken kan worden gesproken is weinig overtuigend. Een vertegenwoordiger van het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG) krijgt voor zijn eigen zaken wel spreektijd. Als ook hij niet over inhoudelijke zaken mag spreken, waarover dan wel? Het moderamen zegt nu alleen te letten op de reacties uit de gemeenten. Dat berust op een kleine minderheid; minder dan 25 procent van de gemeenten heeft zich positief uitgesproken. Het enige toegelaten argument lijkt te zijn dat De Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) gemakkelijk leest en dat er veel exemplaren van zijn verkocht. Wanneer dat een geldig argument was, zouden wij allemaal de best verkochte krant van Nederland moeten lezen. Het is een commercieel argument, de kerk onwaardig.

Vanaf 2004 is de NBV aan de kerk ter beproeving aangeboden. Maar hoe en door wie? De kerk is, met behulp van de modernste reclametechnieken, heel eenzijdig voorgelicht. Zelfs op de komende synodevergadering kan slechts één mening worden gehoord. Kritiek was er de afgelopen jaren voldoende, uit alle hoeken van kerk en academie, maar het NBG is op het merendeel nooit ingegaan. Men heeft niets anders gedaan dan de eigen vertaling, als ware die per definitie superieur, steeds weer opnieuw uitgelegd. Het publiek werd gepaaid met nietszeggende leuzen als ‘Brontekstgetrouw en doeltaalgericht’. Goed onderbouwde wetenschappelijke argumenten werden genegeerd of afgedaan met dooddoeners als ‘Amsterdamse school’ of ‘verknocht aan de Statenvertaling’.

Het toppunt was wel dat het Handboek, waarin alle vertaalregels zijn vervat en waarop men zich voortdurend beroept, door het NBG niet voor publicatie werd vrijgegeven; in wetenschappelijke kringen een doodzonde. Een zakelijke discussie over de theologische en taalkundige uitgangspunten van de NBV werd daardoor ernstig bemoeilijkt. Wat was dan het doel van de beproeving? Een open discussie over de uitgangpunten en hun toepasbaarheid op een boek als de Bijbel is toch het eerste waar je dan aan denkt? Dat die discussie er niet kwam ligt niet aan de critici.

De Bijbel, dat wil zeggen de grondtekst daarvan, ligt ten grondslag aan alles wat een reformatorische kerk zegt en doet. Een vertaling moet de interpretatie zo weinig mogelijk op eigen gezag sturen. Wanneer de synode de ongereviseerde vertaling accepteert, sanctioneert zij daarmee echter een heel bepaald type theologie. Ik noem één voorbeeld uit vele. Doordat op veel plaatsen in het Nieuwe Testament nodeloos onzichtbaar is geworden dat er bewust wordt gezinspeeld of voortgeborduurd op het Oude Testament, wordt de band tussen Oude en Nieuwe Testament verbroken. Dat is een theologische beslissing zonder weerga, met grote consequenties, waarmee de kerk geen vrede zou mogen hebben.

Acceptatie

Wat nu dreigt te gebeuren is dat de synode in feite belangrijke theologische beslissingen aan haar lezers, predikanten zowel als gemeenteleden, oplegt. Men zegt wel dat de NBV andere vertalingen niet vervangt, maar in de praktijk beslissen sommige kerkenraden dat in de eredienst alleen wordt gelezen uit de NBV. Acceptatie van de NBV in de huidige vorm versterkt deze tendens. Voor predikanten die hun werk doen en preken uit de grondtekst is dit een enorme belemmering. Ze moeten voortdurend, schijnbaar eigenwijs, van de kansel zeggen dat we het zus en zo hebben gehoord, maar dat er eigenlijk dit en dit staat. Dat is niet vol te houden. Moet de kerk het beste deel van haar predikantencorps en daarmee de gemeenten zo in de kou laten staan?

Ongeveer 430 predikanten, theologen en enkele kerkmusici, allen mensen die dagelijks met de praktijk van schriftlezing en exegese te maken hebben, vragen nu de synode om uitstel tot na de aangekondigde revisie. Het NBG verklaart nu wel dat het daarbij om kleinigheden zal gaan, maar hun eigen woorden vertellen een ander verhaal. Uitstel zou een signaal zijn dat niet iedereen onverdeeld enthousiast is over de vertaling in deze vorm.

Het zou de kerk sieren dit signaal serieus te nemen. Het NBG zou in de tussentijd kunnen proberen van zijn absolutisme af te stappen en aan sommige van de bezwaren tegemoet te komen. Daarvoor behoeft men zelfs de eigen principes, mits met voorzichtigheid gehanteerd, niet op te geven.

Dr. Rochus Zuurmond is emeritus predikant en kerkelijk hoogleraar voor bijbelse theologie aan de Universiteit van Amsterdam

Open brief: NBV zorgt voor opgelegde en onjuiste Bijbeluitleg

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?