Nadat het nieuws bekend werd dat het regeringstoestel was neergestort, werd er op de radio over niets anders meer gesproken. De hele dag door werd telkens opnieuw de lijst met namen van de omgekomenen voorgelezen.
Er is een week van nationale rouw afgekondigd, maar al voor deze afkondiging waren veel feesten en voetbalwedstrijden afgelast. Theaters en concertzalen zijn gesloten.Voor het presidentiële paleis in Warschau hebben zich duizenden mensen verzameld. „Ik moet hier nu gewoon zijn,” zeggen velen. Er worden bloemen gelegd, vooral in de nationale kleuren wit en rood. De mensen steken kaarsjes aan of schrijven hun naam in een van de condoleanceregisters.”

„Het is anders dan bij de dood van paus Johannes Paulus II”, zegt een studente. „Toen waren we door de media al voorbereid op het naderende sterven van de paus. Nu heeft Polen een onverwachte harde klap recht in het gezicht gekregen.” Ze voegt eraan toe: „Je hebt niet het idee dat er een politicus, iemand die niet geliefd is, gestorven is. Integendeel, iedereen is geschokt en in rouw.”

De laatste keer dat Warschau eruitzag als vandaag was toen de paus in 2005 overleed. Er is nauwelijks verkeer in de straten en de winkelcentra zijn leeg. Alleen in de omgeving van het presidentiële paleis ziet het zwart van de mensen die met bloemen, kaarsjes en vlaggen onderweg zijn. Overal vinden missen plaats; de kerken zijn vol.

Małgosia en Jarek trouwden zaterdag, maar ze hadden er na het horen van de vliegtuigramp geen zin meer in. „Hoe moet ik lachend gasten welkom heten, hoe kunnen we op de bruiloft dansen”, vragen ze zich af. Ze zijn in rouw op hun bruiloft.

Ondanks dat president Kaczynski beslist niet bij iedereen geliefd was en vele vijanden had, lijkt iedereen in rouw te zijn. Zoals een vrouw in tranen zegt: „Hij was onze president, dat gaat boven alle verdeeldheid uit.” Ook een van zijn grootste politiek tegenstanders, premier Donald Tusk, is in tranen en spreekt over het verlies van een grote persoonlijkheid.

In het politiek ernstig verdeelde Polen lijkt deze dagen alle verdeeldheid verdwenen te zijn. De Polen willen dit samen doorleven, samen rouwen. Nu is er geen plaats voor verhitte politieke discussies, niet op straat en niet in de media.

Oud-president Lech Walesa memoreert dat Polen opnieuw zijn elitie kwijt is. „In Katyn is geprobeerd Polen te onthoofden”, zegt hij. „Nu is de elite van Polen opnieuw verdwenen.”

Er is veel discussie over hoe het nu verder moet met Polen, nu zo veel leidinggevenden tegelijk omgekomen zijn. Dit is een uiterst zware situatie voor de Poolse regering. Bij sommigen is
angst te bespeuren, „Hoe gaat het nu verder met ons vaderland?”

Deskundigen zeggen dat de grondwet in deze situatie voorziet, dat de stabiliteit in Polen bewaard blijft en dat alle staatsorganen blijven functioneren. Het maakt de verwarring onder de bevolking vooralsnog echter niet kleiner.

Pedro Snoeijer woont in de Pools-Duitse grensstad Görlitz en is getrouwd met een Poolse. Snoeijer is namens de Nederlandse stichting In de Rechte Straat (IRS) als veldwerker actief onder rooms-katholieke Polen.