Zaspel promoveerde vandaag aan de Vrije Universiteit te Amsterdam op de dissertatie ”The Theology of Benjamin Breckinridge Warfield: A Systematic Reconstruction”. Promotor van het overzichtswerk is prof. dr. A. van de Beek. Zaspel is predikant van een reformed baptist-gemeente in Lansdale (Pennsylvania, VS).Warfield werd in 1887 hoogleraar in de polemische en didactische theologie aan Princeton Theological Seminary. Hij leefde volgens Zaspel in een tijd van grote veranderingen. „Het oude liberalisme met zijn verwerping van bovennatuurlijke waarheden en elk uitwendig gezag was op zijn hoogtepunt.”

Zaspel ziet Warfield als degene die de orthodoxie over de drempel van de twintigste eeuw heeft gebracht. „Hij was een fenomenaal geleerde die in een breed scala van wetenschappen thuis was. Ook heeft hij veel publicaties op zijn naam staan. Zijn oeuvre bevat tussen de 15.000 en 20.000 bladzijden.”

Vanwege zijn polemische carrière wordt dikwijls naar Warfield verwezen als „de apologeet van Princeton.” Opmerkelijk genoeg onderwees Warfield nooit apologetiek, maar alleen systematische theologie.

Verzoening

Sommigen typeren hem als een rationalist. Ten onrechte, zegt Zaspel. „Hij vertegenwoordigde de oude idealen van Princeton. De universiteit stelde zich tot taak de verbinding te zoeken van rede of wetenschap met vroomheid. Degenen die hem rationalisme verwijten, kennen zijn werk niet. Zijn werk heeft een warme pastorale ondertoon als het gaat om het werk van Christus en het willen gelijk worden aan Hem.”

Het hart van Warfields werk ligt in de christologie en de leer van de verzoening. „Een bovennatuurlijke Christus en een bovennatuurlijke verzoening die alleen door een plaatsvervangend offer tot stand gebracht kon worden, waren voor Warfield van het grootste gewicht. Het christendom is voor Warfield ten diepste een godsdienst van verzoening. In dit kader beklemtoont Warfield dat de verzoening in elk opzicht bovennatuurlijk is. Verkiezing, verzoening, rechtvaardiging, roeping – ze zijn allemaal geheel en al genade. Alle theologieën gaan volgens Warfield op één punt uiteen: redt God mensen of redden zij zichzelf?”

Inspiratieleer

Warfield is het meest bekend geworden als verdediger van de inspiratieleer. Zaspel: „Zijn referentiepunt was: ”Wat de Schrift zegt, zegt God”. Daarom kon hij nooit de erkenning van één enkele fout, hoe klein dan ook, in de Schrift toelaten. Onfeilbaarheid en inspiratie zijn voor Warfield onlosmakelijk met elkaar verbonden. Wie zegt dat de Schrift fouten bevat, doet tekort aan het gezag dat Christus en de apostelen aan de Schrift hebben toegekend.”

Warfields beschouwingen hebben niet aan actualiteit ingeboet, vindt Zaspel. „Alles wat daarna gezegd werd over de inspiratie, is in de kern al bij Warfield aanwezig, zelfs breder en dieper.”

Zijn opvattingen lijken op die van het Amerikaanse fundamentalisme, maar het is onterecht om Warfield tot deze stroming te rekenen, zegt Zaspel. „In grote lijnen zou hij het latere fundamentalisme geaccepteerd hebben. Maar Warfield was een calvinist. Hij voerde zijn Schriftleer terug op Calvijn. Het calvinisme is breder en rijker dan het fundamentalisme, omdat de Schrift over meer gaat dan het aantal kernwaarheden van het fundamentalisme.”

Instrument

Dat de Schrift goddelijk is, betekent voor Warfield niet dat hij het menselijk aspect zou verwaarlozen. „God gebruikt de mensen als een instrument om Zijn boodschap bekend te maken. Maar dat gebeurde wel op onfeilbare wijze. De Bijbeltekst „Ik zal Mijn woorden in uw mond leggen”, nam hij letterlijk. De Bijbelschrijvers bleven echter wel mensen die met hun eigen karakter en ervaringen in dienst werden genomen.”

Een opvallende openheid biedt Warfield voor de leer van de evolutie. „Gedurende heel zijn carrière hield hij staande dat evolutie als zodanig nooit het ontstaan van de mens kan verklaren. Tegelijk meende Warfield dat als evolutie bewezen zou worden, dit dan niet tegen de Schrift zou zijn. Hij stond een niet-letterlijke lezing van Genesis voor. Maar de evolutie bleef voor hem een theoretische mogelijkheid.”