Een ontslagvergoeding vormt in beginsel loon op het moment van uitkeren en is dan ook belast met loonbelasting (ofwel: is belast in box 1 van de inkomstenbelasting als inkomen uit een dienstbetrekking). Er kan echter veel belasting worden bespaard wanneer de werkgever de ontslagvergoeding uitkeert als een stamrecht. Een stamrecht is een ‘spaarpot’ waaruit in de toekomst (of direct na ontslag) periodiek uitkeringen kunnen worden gedaan die het gederfd of te derven loon vervangen.Om voor deze zogenaamde stamrechtvrijstelling in aanmerking te komen, moet aan de volgende voorwaarden zijn voldaan:

Het stamrecht moet worden benut voor periodieke uitkeringen (de uitkering mag dus niet ineens plaatsvinden);

De periodieke uitkeringen kunnen direct ingaan, maar mogen ook worden uitgesteld tot uiterlijk de 65-jarige leeftijd (als pensioenaanvulling);

De periodieke uitkeringen moeten toekomen aan de (ex-)-werknemer of diens nabestaanden;

Het stamrecht dient te worden ondergebracht bij een erkende verzekeraar (dit zijn over het algemeen pensioen- of levensverzekeraars), maar ook een eigen stamrecht-bv of bankspaarproducten zijn toegestaan;

Het stamrecht mag niet worden afgekocht, vervreemd of tot voorwerp van zekerheid worden gemaakt (bijvoorbeeld worden verpand);

Het stamrecht mag niet zijn opgekomen uit een afkoop van een aandelenoptierecht.

Fiscale voordelen

De belangrijkste voorwaarde is dat de werkgever de ontslagvergoeding rechtstreeks overmaakt naar de verzekeraar. De werknemer mag niet eerst over het geld beschikken.

De stamrechtvrijstelling heeft diverse fiscale voordelen. Het belangrijkste voordeel is dat –indien aan de voorwaarden is voldaan– de ontslagvergoeding op het moment van uitkering onbelast wordt verkregen door de (ex-)werknemer. Over de toekomstige periodieke uitkeringen is echter wel belasting verschuldigd in box 1 van de inkomstenbelasting. De belastingdruk zal echter lager zijn in het geval de periodieke uitkeringen worden gebruikt als aanvulling op het pensioen. Na de pensioengerechtigde leeftijd zijn namelijk geen premies voor bijvoorbeeld de AOW meer verschuldigd, waardoor de belastingplichtige in een lage belastingschaal wordt belast.

Een bijkomend voordeel is dat de ontslagvergoeding onbelast kan aangroeien wanneer het stamrecht is ondergebracht bij een erkende verzekeraar of in een bankspaarproduct. Er hoeft bijvoorbeeld geen belasting over de ontvangen rente te worden betaald. Indien het bedrag wordt belegd, is het overigens verstandig om de risico’s te spreiden of te minimaliseren.

Er zijn situaties denkbaar dat de belastingplichtige de ontslagvergoeding niet voor een langere periode kan vasthouden, maar direct wil of moet aanwenden, bijvoorbeeld omdat hij de ontslagvergoeding wil gebruiken voor het starten van een onderneming. De ontslagvergoeding wordt dan wel in een stamrechtverzekering gestort, maar leidt vervolgens direct tot belaste periodieke uitkeringen. Een fiscaal voordeel kan optreden wanneer een belastingplichtige geen of een laag inkomen in box 1 heeft. De ontslagvergoeding wordt dan door de ruimte in de lagere belastingschalen minder belast.

Varianten

Het stamrecht storten in een verzekering is vooral interessant als iemand het geld niet direct nodig heeft. Bij grote ontslagvergoedingen kan het echter voordelig zijn om de ontslagvergoeding in een eigen stamrecht-bv te storten. Door de kosten die de oprichting en het in stand houden van een bv met zich meebrengen (algauw 2500 euro per jaar, plus winstbelasting over behaalde rendementen), is dit pas interessant bij een ontslagvergoeding vanaf circa 100.000 euro (maar dit zal per geval ingeschat moeten worden). Ook is dit interessant wanneer de belastingplichtige in eigen beheer wil beleggen.

In het Belastingplan 2010 is per 1 januari 2010 een nieuwe variant, de zogenoemde bankspaarvariant, geïntroduceerd die het mogelijk maakt om een belastingvoordeel te genieten bij een kleine ontslagvergoeding. Ook bij deze variant betaalt de belastingplichtige nog niet direct belasting over de ontslagvergoeding.

De werkgever stort de ontslagvergoeding op een geblokkeerde rekening bij een bank die in Nederland erkend is (stamrechtspaarrekening) of een beleggingsrekening bij een beleggingsinstelling (stamrechtbeleggingsrecht). Pas op het moment dat er bedragen worden opgenomen van de rekening, dient er belasting te worden betaald. Aangezien de rekeningen geblokkeerd zijn, kan het geld slechts worden opgenomen wanneer aan voorwaarden is voldaan.

Tot slot: als een werknemer een ontslagvergoeding gaat ontvangen, verdient het altijd aanbeveling om vóór het moment van uitbetalen hiervan afspraken te maken met de werkgever, een bank en/of een verzekeraar.

De auteur is werkzaam bij PricewaterhouseCoopers Belastingadviseurs NV. Reageren aan scribent? fiscaliteiten@refdag.nl