Geheel in de Russische politieke traditie kwam het Kremlin met verschillende boodschappen naar buiten. President Poetin vertolkte de populaire en dus de voor het grote publiek bedoelde reactie. In een door alle Russische televisiezenders uitgezonden toespraak sprak Poetin nadrukkelijk zijn afkeuring uit over de Amerikaanse militaire campagne tegen Irak.

„Er was geen noodzaak om de oorlog te starten, omdat Irak op dit moment geen gevaar vormt voor zijn buurlanden”, aldus Poetin. „Het is een politieke vergissing die een bedreiging vormt voor het huidige internationale veiligheidssysteem. Rusland zal blijven streven naar een vreedzame oplossing die is gebaseerd op de principes van de resoluties van de VN-veiligheidsraad.”

Tegelijkertijd was er in Moskou een andere boodschap te horen die vooral bedoeld was als richtlijn in het geval de Amerikanen de oorlog in Irak snel zullen winnen. Zo benadrukte de Russische minister van Buitenlandse Zaken, Igor Ivanov, het belang om met de Verenigde Staten in gesprek te blijven.

„Wij blijven partners, geen tegenstanders. We staan in permanente verbinding met minister Colin Powell. Dit contact is bestendig. Onze naties (Rusland en de VS, KO) zullen zoeken naar een uitweg uit de huidige situatie. Want wanneer deze oorlog leidt tot een breuk, zal dit onze positie ten aanzien van andere bedreigingen verzwakken.”

De invloedrijke Russische senator Michail Margelov zei dat Rusland weliswaar zo veel mogelijk het Iraakse probleem via de VN-structuren moet proberen op te oplossen, maar zeker niet tegen elke prijs. „Ik zou willen benadrukken dat we in geen geval de relaties met onze Amerikaanse partners moeten bederven, aangezien onze samenwerking bij de bestrijding van het internationale terrorisme en de non-profileratie van massavernietigingswapens van strategische aard is.”

De Amerikaanse ambassadeur in Moskou, Alexander Vershbow, bevestigde donderdag dat de betrekkingen met Rusland nog geen noemenswaardige schade hebben opgelopen. Bush zou volgens hem nog steeds van plan zijn „zijn vriend” Poetin eind mei in Rusland te bezoeken. Ook de Amerikaanse defensieattaché in Moskou, generaal Kevin Ryan, bevestigde de goede verhoudingen. „We hebben een serieus programma van gemeenschappelijke actie dat tegemoetkomt aan de strategische belangen van beide landen. Weerstand tegen terrorisme blijft het belangrijkste vraagstuk en beide kanten werken permanent door om dit gemeenschappelijk doel te bereiken.”

Vice-premier en minister van Financiën Aleksej Koedrin benadrukte dat de oorlog in Irak niet die van Rusland is. Hij zei dat het daarom verstandig is zich vooral te concentreren op het veiligstellen van de Russische economische belangen in het post-Saddam-tijdperk. Het Russische persbureau Interfax meldde zelfs dat de Russische regering zich allang heeft neergelegd bij een verandering van het regime in Bagdad. Ze zou zich nu vooral bezighouden met onderhandelingen met de potentiële nieuwe machthebbers om de miljardencontracten in de Iraakse oliesector te redden. Deze pragmatische benadering van Ruslands regerende politieke elite staat in groot contrast met de emotionele en soms bijna hysterische reacties in het Russische parlement, de Doema.

Vooral de communisten en de ultranationalistische LDPR van Vladimir Zjirinovski voeren een felle anti-Amerikaanse campagne. „We moeten zo snel mogelijk de Russisch-Amerikaanse betrekkingen herzien, met name de Russische deelname aan de strategische ontwapingsakkoorden”, aldus de communistische fractie. „Ook moeten we een einde maken aan de Amerikaanse aanwezigheid in andere GOS-landen en de NAVO-uitbreiding naar het oosten.”

Tegelijkertijd riepen de communisten de Russische bevolking ertoe op Amerikaanse producten en films te boycotten. LDPR-leider en vice-voorzitter van de Doema Zjirinovski benadrukt vooral de desastreuze gevolgen van de oorlog. „De Amerikanen hebben de afgelopen twaalf jaar Joegoslavië, Irak en Afghanistan gebombardeerd, en de huidige fase is de overgang naar de hete fase van een derde wereldoorlog.” Volgens hem is het belangrijkste doel van de VS de OPEC te vernietigen en de volledige controle te krijgen over de olieprijzen. Dit zal volgens de LDPR-leider onherroepelijk leiden tot grootschalige terroristische aanslagen.

Het liberale parlementslid Irina Chakamada, eveneens vice-voorzitter van de Doema, was een van de weinigen die haar collega’s ertoe opriep zich niet in te laten met anti-Amerikaanse „hysterie”, maar zich juist te concentreren op de beëindiging van de oorlog met diplomatieke middelen. Rusland zou zich volgens haar vooral moeten richten op de installering van nieuwe machthebbers in Irak en tegelijkertijd moeten pleiten voor de opheffing van de economische sancties.

De Russische bevolking zelf ten slotte is opvallend rustig. Hoewel volgens opiniepeilingen meer dan 90 procent tegen de oorlog is, zijn er nauwelijks demonstraties. Alleen bij de Amerikaanse ambassade in Moskou worden dagelijks kleinschalige protestacties gehouden. Maar de deelnemers zijn voornamelijk communistische bejaarden en een handvol leden van de LDPR die bij iedere willekeurige demonstratie aanwezig zijn.

Een groot verschil dus met de periode van de NAVO-bombardementen op Joegoslavië in 1999. Toen waren er wekenlang duizenden Moskovieten op de been en vormde de Amerikaanse ambassade een dankbaar doelwit van verfbommen en stenen. Een van de redenen dat het toen zo veel drukker was, is waarschijnlijk dat de Joegoslaven door menig Rus vooral als zijn „Slavische broeders” en niet als het grote kwaad werden ervaren.

Met Irak ligt dit duidelijk anders. Ondanks Poetins verklaring dat Saddam geen bedreiging vormt voor zijn buurlanden, wijst een recente peiling van onderzoeksbureau Publieke Opinie uit dat 45 procent van de Russen Irak als bedreiging voor de wereldvrede beschouwt.